Witamina D jest bardzo istotna dla prawidłowego rozwoju oraz zdrowia dzieci. Jak zapewnić jej właściwy poziom najmłodszym?

Witamina D należy do grona tych związków chemicznych, które ludzki organizm jest w stanie wytworzyć sam, dzięki ekspozycji na światło słoneczne. Promieniowanie ultrafioletowe penetruje odkrytą skórę i przekształca zawarty w niej 7-dehydrocholesterol w tzw. prowitaminę D3. Ta nie jest jednak biologicznie aktywna i do jej transformacji do pożądanej formy witaminy D3 dochodzi dopiero w następnej kolejności w procesie hydroksylacji[1]. Na indywidualne możliwości pozyskiwania cholekalcyferolu (witaminy D) dzięki światłu słonecznemu ma wpływ wiele czynników, począwszy od pory dnia, zachmurzenia, poprzez smog i zawartość melaniny w skórze, aż do używanych filtrów przeciwsłonecznych. Ze względu na nasze warunki klimatyczne[2], efektywna synteza witaminy D możliwa jest niestety jedynie przez kilka miesięcy w roku, przez co szacuje się, że niewłaściwy poziom tego związku chemicznego dotyczy ponad 90% Polaków, w tym także dzieci.

Jaki wpływ ma witamina D na układ kostny najmłodszych?

Przede wszystkim witamina D ma ogromne znaczenie dla kształtowania się szkieletu. Jest kluczowa dla prawidłowego rozwoju kośćca już w okresie życia płodowego[3], jak i w dzieciństwie, a później dla osiągnięcia i utrzymania zdrowych kości także u dorosłych. Wynika to m.in. z faktu, że witamina D odpowiada za poprawne funkcjonowanie gospodarki wapniowo-fosforanowej, co z kolei przekłada się na efektywną mineralizację kości[4]. Badania wykazały, że niewłaściwy poziom tego związku chemicznego u matek podczas ciąży wiąże się ze znacznym zmniejszeniem możliwości nabywania masy mineralnej kości u niemowląt[5]. Taki stan może utrzymywać się jeszcze nawet 9 lat po urodzeniu[6]! Analogiczna sytuacja zachodzi w przypadku kobiet karmiących piersią. Zawartość witaminy D w mleku jest związana z jej poziomem w organizmie matki. Dlatego kobiety, które dbają o odpowiednio wysokie dawki tego składnika odżywczego w swojej diecie, mogą zapewnić jego stosunkowo wyższy poziom także swoim dzieciom[7].

Jakie jeszcze korzyści przynosi utrzymanie odpowiedniego poziomu witaminy D?

Witamina D wspomaga wchłanianie wapnia w jelitach, zmniejszając tym samym jego wydalanie z moczem, a dodatkowo utrzymuje odpowiednie stężenie tego pierwiastka oraz fosforanów w surowicy[8]. Ponadto, charakteryzuje się właściwościami immunomodulacyjnymi, co oznacza, że wywiera pozytywny wpływ na odporność organizmu. Jednocześnie odpowiednia suplementacja witaminy D w dzieciństwie, wykazuje działanie ochronne na układ krwionośny w późniejszym okresie życia[9]. Jeśli dodamy do tego neurohormonalny wpływ na rozwój i funkcjonowanie mózgu[10] oraz działanie chroniące układ krążenia, możemy w pełni docenić, jak pozytywny wpływ ma witamina D na zdrowie dzieci.

Jak zapewnić właściwy poziom witaminy D?

Aby zapewnić dzieciom właściwy poziom cholekalcyferolu, warto włączyć do diety tłuste ryby, takie jak węgorz, śledź, czy łosoś dziki. Pewne ilości witaminy D znajdziemy także w przetworach mlecznych, takich jak masło, czy ser żółty. Zasadniczo jednak, zapewnienie dawki, która pokrywałaby dzienne zapotrzebowanie organizmu, tylko w oparciu o te produkty, jest praktycznie niemożliwe. Tak samo dzieje się w przypadku najmłodszych dzieci, karmionych piersią – samo mleko matki zwykle nie wystarczy[11]. Jednocześnie, według Amerykańskiej Akademii Pediatrii[12], nie zaleca się ekspozycji niemowląt na bezpośrednie działanie słońca, które odgrywa ważną rolę w zapewnieniu odpowiedniego poziomu witaminy D. Dlatego naukowcy sugerują[13], by niemowlęta karmione piersią (zarówno wyłącznie, jak i częściowo) otrzymywały suplementy witaminy D aż do momentu odstawienia od piersi. Należy też pamiętać, że do utrzymania odpowiedniego poziomu aktywnej witaminy D3 w organizmie przyczynia się poziom magnezu. Dlatego należy zapewnić także obecność tego składnika w diecie dziecka. Rodzice powinni także zadbać o utrzymanie właściwej wagi dziecka – otyłość wiąże się bowiem ze wzrostem zapotrzebowania na witaminę D3. Dzieje się tak, ponieważ witamina D3 jest rozpuszczalna w tłuszczu co sprawia, że duża ilość tkanki tłuszczowej u dziecka zmniejsza uwalnianie cholekalcyferolu do krwi. Dlatego też ważna jest dobrze zbilansowana dieta oraz aktywność fizyczna.

Redakcja

[1] Institute of Medicine, Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. Washington, DC: National Academy Press, 2010.

[2] https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C399291%2Cekspert-ponad-90-proc-polakow-ma-niedobory-witaminy-d.html.

[3] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18400738/.

[4] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16886050/.

[5] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16251639/.

[6] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0140673606679221.

[7] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18977996/.

[8] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4781354/.

[9] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6337255/.

[10] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4928729/#B34-children-01-00208.

[11] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18977996/.

[12] American Academy of Pediatrics Committee on Environmental Health. Ultraviolet light: a hazard to children. Pediatrics 1999;104:328-33.

[13] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18977996/.