Otyłość kojarzymy najczęściej ze zwiększonym ryzykiem problemów sercowo-naczyniowych.

Niestety lista kłopotów, których może nam przysporzyć zbyt duża ilość tkanki tłuszczowej jest bardzo długa. Dodatkowo zawiera pozycje, które dla wielu osób mogą być zaskoczeniem.

Otyłość jest jedną z najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych na naszej planecie: w 2016 cierpiało na nią ponad 650 milionów osób[1]. Zwykle kojarzy się nam ze zwiększonym prawdopodobieństwem zapadnięcia na choroby układu sercowo-naczyniowego lub cukrzycę. Jednak wpływ zbyt dużej masy ciała na nasze zdrowie jest znacznie szerszy. Otyłość obniża jakość życia, przyczynia się do bezsenności, problemów trawiennych oraz zwyrodnienia stawów[2]. Badania wykazują również wpływ otyłości na niedobory witaminy D. To powoduje z kolei, że nadmierna masa ciała może pośrednio być przyczyną negatywnych zjawisk w organizmie, będących efektem niskiego poziomu witaminy D. A jest ich niestety wiele. Niedostatek witaminy D wpływa negatywnie na układ kostny – o tym słyszymy najczęściej. Ale właściwy poziom witaminy D konieczny jest do sprawnego działania naszego organizmu na wielu polach. Witamina D ma m.in. wpływ na procesy wzrastania i różnicowania komórek. Jej odpowiedni poziom zmniejsza też ryzyko schorzeń autoimmunologicznych[3], a wyniki badań opublikowanych w 2021 r sugerują też pozytywny wpływ prawidłowego poziomu witaminy D na złagodzenie przebiegu COVID-19[4].

Otyłość i niedobory witaminy D – jak są powiązane?

Nadmierna masa ciała wpływa na poziom witaminy D m.in. ze względu na zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej. Witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach: a zatem im więcej tkanki tłuszczowej posiadamy, tym więcej witaminy jest ona w stanie wychwycić i zmagazynować, zmniejszając jej uwalnianie do krwioobiegu i dostępność dla organizmu. Kalkuluje się, że na każde 10% wzrostu BMI przypada 4,2% spadku poziomu kalcyfediolu we krwi (metabolitu witaminy D3, który jest efektem procesu hydroksylacji cholekalcyferolu). Nieprawidłowy poziom witaminy D u osób z nadwagą lub otyłych bywa też w pewnym stopniu efektem zmian behawioralnych. Otyłość często jest powiązana z siedzącym trybem życia i małą aktywnością fizyczną na świeżym powietrzu, a co za tym idzie, rzadszą ekspozycją ciała na światło słoneczne (która to jest konieczna do wytwarzania witaminy D przez organizm).[5] U osób otyłych dobrym rozwiązaniem, pozwalającym utrzymać właściwy poziom witaminy D dostępnej dla organizmu jest profilaktyczne przyjmowanie preparatów zawierających cholekalcyferol, czyli witaminę D3.

Otyłość a problemy układu oddechowego

Otyłość, szczególnie kiedy BMI przekracza 40 punktów, jest niezależnym czynnikiem zwiększającym szanse na zapadnięcie na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP). Chociaż głównym powodem tego schorzenia jest palenie papierosów (odpowiada za ok. 80% przypadków) to wśród otyłych pacjentów, którzy nigdy nie palili papierosów, również zauważono zdecydowanie większą zapadalność na tę chorobę. Badania wskazują, że u mężczyzn zwiększa ona prawdopodobieństwo zapadnięcia na POChP trzykrotnie, podczas gdy u kobiet nawet czterokrotnie[6]. Otyłość zwiększa również prawdopodobieństwo ciężkiego przebiegu COVID-19 [7] i grypy, a nawet obniża skuteczność dostępnych szczepionek na grypę [8].

Bezdech senny

Bezdech senny jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości towarzyszących otyłości. Choć nie jest wywoływany wyłącznie przez nadmierną ilość tkanki tłuszczowej, to właśnie ona w znaczącym stopniu przyczynia się do zaburzeń oddychania podczas snu. Szacuje się, że problem ten dotyczy nawet 2 do 4% populacji, głównie męskiej i w dłuższej perspektywie prowadzi do obniżenia jakości snu, dysfunkcji układu sercowo-naczyniowego czy nawet problemów psychologicznych[9] z depresją włącznie. Istnieje ścisła korelacja pomiędzy otyłością a występowaniem bezdechu sennego (szczególnie przy wystąpieniu otyłości szyjnej, gdy obwód szyi u mężczyzny wynosi co najmniej 43,2 cm, a u kobiety 40,6 cm). Dochodzi wówczas do zamykania się dróg oddechowych podczas snu, na skutek osłabienia napięcia mięśni i zwiększenia objętości tkanek [10].

Szybsze starzenie się mózgu

Niestety, wśród organów dotkniętych skutkami otyłości, znajduje się również mózg. Przekrojowe badania, obejmujące m.in. analizę struktury mózgu na obrazie rezonansu elektromagnetycznego wykazały, że osoby z nadwagą i otyłością mają zauważalne zmiany objętości istoty białej mózgu, wskazujące na jej zwiększoną atrofię. Badacze uznali na tej podstawie, że otyłość może zwiększać ryzyko procesów neurodegeneracyjnych mózgu[11].

Lista schorzeń towarzyszących otyłości jest bardzo rozbudowana, a kolejne badania mogą przyczynić się do jej dalszego wydłużenia. Dlatego wszyscy, którym zależy na zdrowiu, powinni dbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Redakcja

[1] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight

[2] https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/obesity/symptoms-causes/syc-20375742

[3] https://www.researchgate.net/profile/Alina-Kurylowicz-2/publication/6258060_The_influence_of_vitamin_D_deficiency_on_cancers_and_autoimmune_diseases_development/links/54b2d96d0cf28ebe92e2da83/The-influence-of-vitamin-D-deficiency-on-cancers-and-autoimmune-diseases-development.pdf

[4] https://repozytorium.wim.mil.pl/handle/20.500.12564/264

[5] http://www.czytelniamedyczna.pl/3979,otyo-stan-predysponujcy-do-niedoborlw-witaminy-d.html

[6] https://www.mp.pl/pacjent/pochp/aktualnosci/199420,otylosc-szkodzi-plucom

[7] https://www.mp.pl/covid19/badania/261640,otylosc-a-ryzyko-ciezkiego-przebiegu-covid-19

[8] https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/65692

[9] https://studiamedyczne.ujk.edu.pl/doc/SM_29_1_net.pdf#page=95

[10] https://studiamedyczne.ujk.edu.pl/doc/SM_29_1_net.pdf#page=96

[11] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0197458016301403