Laktoferyna to białko zaliczane do grupy transferyn, naturalnie produkowane przez większość ssaków, które należy do najważniejszych składników przekazywanych z mlekiem matki.

Jej aktywne działanie m.in. wspierające pracę układu odpornościowego i pokarmowego, spowodowało zainteresowanie ze strony naukowców i przełożyło się na to, że laktoferynę można dziś suplementować. Czy laktoferyna faktycznie przynosi oczekiwane korzyści zdrowotne?

Mleko matki a odporność dziecka

Jeszcze w okresie życia płodowego dziecko otrzymuje od swojej matki zestaw immunoglobulin IgG, dzięki którym przez pierwsze miesiące po porodzie korzysta ono z przeciwciał mamy. Jednak z czasem ten zapas się wyczerpuje, a organizm niemowlęcia musi polegać na własnym, rozwijającym się układzie odpornościowym. W międzyczasie dziecko, spożywając mleko swojej matki, otrzymuje przeciwciała IgA (z tego powodu są one określane często jako wydzielnicze). Dzięki temu, jak wykazują badania, dzieci karmione naturalnym pokarmem przez pierwsze pół roku są zauważalnie zdrowsze. . Oprócz tego, w mleku matki znajduje się mnóstwo innych substancji wspierających pracę układu odpornościowego w tym newralgicznym okresie. Wśród jest też laktorefyna – produkowane przez neutrofile białko o immunomodulujących i innych zdrowotnych właściwościach [1]. Połączenie tych trzech elementów – otrzymanych jeszcze przed narodzinami przeciwciał IgG i zawartych w mleku matki IgA wraz z laktoferyną – stanowią w ogromnym stopniu o odporności niemowlęcia w pierwszych miesiącach życia.

Jakie działanie ma laktoferyna

Laktoferyna jest białkiem o wielostronnym działaniu na organizm, którego jeszcze nie wszystkie mechanizmy zostały dokładnie przebadane (Stąd też określana jest jako białko multipotencjalne [2]). Wśród tych najlepiej poznanych właściwości można wymienić:

• Wspieranie pracy układu odpornościowego – laktoferyna, jak już sama nazwa wskazuje (lacto + feryna – czyli białko wiążące żelazo) ma zdolność do wiązania nadmiaru żelaza znajdującego się w organizmie. Przyczynia się to do ograniczenia jego dostępności dla patogenów, dla których stanowi ono niezbędny element budulcowy. Działa także immunomodulacyjnie, stymulując organizm do syntezy cytokin i chemokin. Ma także działanie immunotropowe – przyspieszając dojrzewanie komórek systemu immunologicznego.
• Ochrona przed stresem oksydacyjnym – robi to m.in. poprzez wyłapywanie nadmiaru żelaza z krwi, które w dużych ilościach ma właściwości utleniające. Dostępne badania wskazują na wysoką skuteczność laktoferyny w redukowaniu poziomu cytotoksyn H₂O₂ i podwyższaniu FRAP (ferric reducing antioxidant power) zarówno w przestrzeni wewnątrz- jaki i zewnątrzkomórkowej [3].
• Poprawa i regulacja metabolizmu składników odżywczych – laktoferyna wpływa modulująco na metabolizm lipidów, co przekłada się nie tylko na lepszą regulację mechanizmów odpowiedzialnych za sytość, ale również pomaga w walce ze skłonnościami do odkładania tkanki tłuszczowej. Dostępne badania wykazują również pozytywną rolę tego białka na redukcję stłuszczenia wątroby. [4].
• U ciężarnych kobiet laktoferyna stosowana dopochwowo należy do działań profilaktycznych, zmniejszających ryzyko przedwczesnego porodu [5].
• Pomaga w wyrównaniu poziomu żelaza – laktoferyna dzięki zdolności do mocnego i odwracalnego wiązania jonów żelaza wspiera organizm w utrzymaniu homeostazy tego ważnego mikroskładnika. Z tego względu zalicza się do grupy tzw. transferyn, mających ważną rolę przy transporcie żeaza. Od absorbcji jelitowej, aż do uwolnienia jonów Fe w komórce laktoferyna może istotnie usprawniać zarządzanie tym ważnym składnikiem [6].

Odporność wrodzona a nabyta – czym się różnią i którą wzmacnia laktoferyna?

Dwie główne linie obrony, na jakich bazuje nasz organizm podczas kontaktu z antygenem to odporność wrodzona i nabyta. Ta pierwsza nieswoista i zależna od odziedziczonych genów. Już od momentu narodzin zapewnia ona pewną ochronę. Laktoferyna to ważny składnik odporności nieswoistej (wrodzonej),

Odporność nabyta jest swoista (czyli zależna od rozpoznanych antygenów) rozwija się przez całe życie i pozwala precyzyjnie odpowiedzieć na pojawiające się zagrożenie. Dzieli się ona na bierną (czasową) i czynną (trwałą).

Jak i gdzie spotykamy się z laktoferyną w naturze?

Bezsprzecznie najbogatszymi źródłami laktoferyny są mleko i siara. To właśnie one stanowią pierwsze źródło tego białka dla większości ssaków. Na szczęście nie tylko mleko matki zawiera ten cenny składnik – źródłem laktoferyny jest mleko również innych zwierząt (np. krowie, owcze, wielbłądzie), a także jego przetwory. Coraz popularniejsze staje się suplementowanie laktoferyny w formie kapsułek z substancją czynną (produkowaną z serwatki lub odtłuszczonego mleka). Istnieją badania wskazujące na pozytywny wpływ takiej suplementacji na zdrowie i samopoczucie [7].

Laktoferyna – czy występuje tylko w mleku?

Co ciekawe, laktoferyna występuje nie tylko w mleku, ale również w większości wydzielin ludzkiego (i nie tylko) organizmu. Można ją znaleźć m.in. również we łzach, ślinie, wydzielinie z nosa, żółci, pocie, woskowinie usznej czy płynie mózgowo-rdzeniowym. Jest obecna wszędzie tam, gdzie nasz organizm potrzebuje szybkiej i skutecznej ochrony przed zagrożeniem zewnętrznym. 

Laktoferyna to ważny składnik odporności naszego organizmu. Ze względu na liczne zalety wynikające z jej uzupełniania, warto się jej bliżej przyjrzeć i rozważyć suplementację, jako istotny składnik budowania odporności i poprawy funkcjonowania organizmu.

Redakcja

[1] http://www.medycynawet.edu.pl/images/stories/pdf/pdf2014/042014/201404209213.pdf

[2] http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-d2a42036-9df4-47d3-ae51-643eabfc3c48/c/Przemyslaw_Gajda-Morszewski__Klaudyna_Spiewak__Laktoferyna___bialko_multipotencjalne.pdf

[3] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4617156/

[4] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4016362/ 

[5] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5310020/

[6] https://www.pbkom.eu/sites/default/files/artykulydo2012/Laktoferyna-straznik-procesow-przyswajania-zelaza.pdf

[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5332254/