Zdrovit - Jak wiek wpływa na nasz wzrok i jak wspierać oczy po 40. roku życia?

Jak wiek wpływa na nasz wzrok i jak wspierać oczy po 40. roku życia?

8.12.2023
Zdrovit

Z pogarszaniem funkcjonowania naszego organizmu w wieku dojrzałym i senioralnym trudno się pogodzić, choć jest to proces naturalny. Upływ czasu odbija się m.in. na naszym wzroku.

Po 40. roku życia u większości osób pojawiają się kłopoty z ostrością widzenia. Co istotne, na nasz wzrok wpływa nie tylko stan samych oczu, ale też funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego w ogóle. Czy możemy mieć jakiś wpływ na jak najdłuższe zachowanie dobrego widzenia?

Nasz wzrok możemy wspierać dbając o kondycję zarówno oczu, jak i mózgu oraz układu nerwowego. Na jakość naszego widzenia w starszym wieku wpływa m.in. elastyczność soczewki i kondycja naczyń krwionośnych, a także zdolność do adaptacji sensorycznej, warunkowana sprawnym współdziałaniem oczu i mózgu. Im lepszy jest ogólny stan naszego zdrowia i układu nerwowego, tym większe mamy szanse na jak najdłuższe zachowanie dobrego wzroku.
Jakie procesy mogą wpływać na pogorszenie naszego widzenia w starszym wieku?

Problemy z adaptacją wzroku do odległości

Najbardziej znanym i jednocześnie bardzo uciążliwym problemem ze wzrokiem, związanym z wiekiem jest tzw. starczowzroczność (prezbiopia). To efekt naturalnych procesów zachodzących w naszym organizmie. Prezbiopia objawia się początkowo dyskomfortem, a potem narastającymi trudnościami przy oglądaniu przedmiotów naprzemiennie z bliska i z daleka, czytaniu tekstu na ekranie telefonu. Starczowzroczność zazwyczaj pojawia się u osób po 40. roku życia. Źródło problemu tkwi w pogarszającej się elastyczności soczewki wewnątrzgałkowej. Staje się ona grubsza i sztywniejsza. Traci zdolność do szybkiej zmiany kształtu, co utrudnia dostosowanie ostrości wzroku do zmian odległości od obserwowanych przedmiotów. Trzeba się w związku z tym „zaprzyjaźnić” z okularami pomagającymi czytać z bliska i pracować przy komputerze. Prezbiopia pogarsza komfort codziennego życia, zwłaszcza osobom aktywnym zawodowo. Jednak dużo większym problemem jest także silnie powiązane z wiekiem osłabienie centralnego pola widzenia.

Zmiany w plamce żółtej – nie tylko kwestia wieku

Niekorzystne zmiany w plamce żółtej, znajdującej się w zewnętrznych warstwach siatkówki to problem, który coraz częściej pojawia się w populacji krajów rozwiniętych. Angielska nazwa wskazuje na związek tych zmian z wiekem – jest to ADM (Age-related Macular Degeneration). Im dłuższa średnia życia w populacji, tym częściej statystycznie stwierdzany jest ten problem. Zmiany powodują pogorszenie ostrości widzenia w obszarze centralnym oraz gorsze postrzeganie kolorów (ich intensywności oraz różnic między nimi). Do zmian w plamce żółtej przyczyniają się m.in. drobne złogi cholesterolu (druzy) odkładające się pod nabłonkiem barwnikowym siatkówki(1), co powoduje stopniowy zanik fotoreceptorów. Inną przyczyną nieprawidłowości jest przerost naczyń krwionośnych pod siatkówką centralną oka, co wywołuje zbliznowacenia i utrudnia spostrzeganie przedmiotów usytuowanych na wprost⁶. Choć problemy z ostrością widzenia centralnego uwarunkowane są przede wszystkim wiekowo i genetycznie, znaczenie mają też czynniki środowiskowe oraz styl życia. Do grupy czynników środowiskowych wpływających na ostrość widzenia centralnego można zaliczyć m.in. nadmierną ekspozycję na światło, co powoduje uszkodzenia oksydacyjne błon lipidowych, dlatego już w młodym i średnim wieku warto chronić oczy za pomocą okularów przeciwsłonecznych oraz dbać o ograniczenie ekspozycji narządu wzroku na światło monitorów. Do ważnych czynników ryzyka należą też palenie tytoniu, brak aktywności fizycznej, nieprawidłowe ciśnienie tętnicze oraz zbyt duża masa ciała.

Czy na powyżej opisane zmiany funkcjonowania wzroku możemy jakoś wpływać? Tak, możemy wspierać nasze oczy na kilka sposobów. Już sama lista czynników zwiększających ryzyko problemów z plamką żółtą wskazuje, że pewne modyfikacje w stylu życia i odżywiania mogą działać na naszą korzyść. Korzystna będzie też odpowiednia suplementacja.

Luteina – warto mieć ją na oku!

W latach 1992-2013, amerykański National Eye Institute (NEI), będący częścią National Institutes of Health (NIH), prowadził badania AREDS (Age-Related Eye Disease Study) i AREDS2. Wykazano, że suplementacja pewnej kombinacji składników może znacząco przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia związanych z wiekiem, niekorzystnych zmian plamki żółtej(2) lub spowolnić ich postęp. W raportach z wieloletnich badań wskazano, że na kondycję plamki żółtej (łac. macula lutea) korzystny wpływ może mieć suplementacja m.in. luteiny, zeaksantyny, witaminy C, witaminy E oraz cynku. Zalecenia suplementacyjne określono jako Formuła AREDS i Formuła AREDS2. Różnią się one przede wszystkim tym, że na podstawie badań AREDS2 (prowadzonych po zakończeniu badań AREDS), beta-karoten zastąpiono luteiną i zeaksantyną. Zwiększono dzięki temu skuteczność suplementacji, a jednocześnie zmniejszono pewne ryzyka zdrowotne u byłych oraz aktywnych palaczy tytoniu.

Na oku (i w oku) warto mieć zwłaszcza luteinę – ten karotenoid gromadzi się głównie w soczewce oka i centralnej części siatkówki – czyli wspominanej plamce żółtej.. Luteina jest syntetyzowana wyłącznie przez rośliny. Występuje m.in. w żółtych i pomarańczowych warzywach, a także w owocach. Zawartość luteiny w warzywach wynosi od 0,01 do 40 mg/100 g. Najwyższą zawartość luteiny ma jarmuż (około 39 mg/100 g) oraz szpinak (około 11,9 mg/100 g)(4). Luteina to naturalny barwnik, który rozpuszcza się w tłuszczach. Stąd dobrze łączyć produkty bogate w luteinę z posiłkami zawierającymi tłuszcze.).

Jakie składniki i styl życia pomagają chronić nasz wzrok?

Poza wspomnianą luteiną istnieje wiele wpływających dobroczynnie na nasze oczy składników, które można czerpać z diety lub suplementować. Warto zwrócić uwagę na wszelkie substancje, które mają działanie antyoksydacyjne oraz działają korzystnie na nasz układ nerwowy. Należy pamiętać, że oko jest odbiornikiem bodźców wizualnych, ale obraz komponowany jest w naszym mózgu. A zatem korzystne dla naszego wzroku są składniki diety i elementy stylu życia wpływające na:

ochronę poszczególnych części oka przed uszkodzeniami, których ryzyko naturalnie rośnie z wiekiem,
utrzymanie dobrej kondycji układu nerwowego (w tym nerwu wzrokowego i mózgu),
dobry stan naczyń krwionośnych, w tym naczyń gałki ocznej i mózgu.

W kontekście powyższej listy, pozbycie się nałogu palenia papierosów oraz wprowadzenie do codziennych rytuałów aktywności fizycznej należą do bardzo ważnych czynników ochrony naszych oczu. Mają bowiem wpływ na stan naszego układu krwionośnego, oraz zmniejszenie stresu oksydacyjnego. Zdrowy styl życia to także odpowiednia dieta, bogata w kwasy Omega-3 oraz wspomniane już wcześniej karotenoidy (luteina i zeaksantynę).

Świetnym uzupełnieniem naszych posiłków może być także suplementacja składników pomagających chronić wzrok. Do takich należy m.in. wyciąg z liści miłorzębu japońskiego (Ginkgo Biloba). Ta długowieczna roślina z Chin m.in. dzięki zawartym w niej flawonoidom, ma korzystny wpływ na prawidłowe działanie mózgu i wspiera wzrok. Ginkgo Biloba osłabia działanie wolnych rodników, co może pomagać zapobiegać uszkodzeniom oksydacyjnym komórek. A warto pamiętać, że czynniki naczyniowe i uszkodzenia oksydacyjne w dużym stopniu przyczyniają się do narastających z wiekiem problemów z ostrością widzenia centralnego. Korzystne działanie na nasz wzrok w podeszłym wieku mają też składniki o działaniu antyoksydacyjnym – np. antocyjany czy witamina C.

Związane z wiekiem zmiany w naszym organizmie dotyczą także naszego wzroku. Nie możemy ich niestety zatrzymać, ale zdrowy tryb życia, odpowiednia dieta i w uzasadnionych przypadkach także suplementacja, mogą pomóc nam spowolnić niekorzystne dla naszego widzenia procesy.

Redakcja

Przypisy

ginkgo biloba luteina oczy pamięć pamięć i koncentracja senior zdrowie zdrowie oczu

Poprzedni artykuł Następny artykuł