Pogorszenie pamięci i koncentracji dotyczy wielu seniorów. W wielu przypadkach są to konsekwencje naturalnych zmian, jakie stopniowo zachodzą w organizmie każdego z nas.

Jak zadbać o to, by również w starszym wieku cieszyć się jak najlepszą pamięcią, koncentracją i funkcjami poznawczymi mózgu?

Wpływ wieku na funkcjonowanie mózgu

Wraz z upływem lat wiele osób zauważa coraz większe problemy z uczeniem się nowych rzeczy, prowadzeniem pojazdu czy też zapamiętywaniem i orientacją w terenie. Często pogarsza się także koordynacja ruchowa. Z wiekiem nasz mózg w naturalny sposób zaczyna tracić coraz więcej neuronów, spada tempo przepływu informacji. Zmniejsza się też produkcja dopaminy, neuroprzekaźnika, który wśród wielu pełnionych funkcji w organizmie, ma też wpływ na nasz nastrój, motywację do działania i nauki, a także na emocje. Jeśli jednak starzejemy się w sposób, który badacze określają jako „successful aging”[1] do późnego wieku możemy zachować sprawność umysłową oraz samodzielność. Wiele zależy w takim przypadku od kondycji naszego organizmu, aktywności umysłowej i fizycznej, utrzymywania kontaktów międzyludzkich oraz stylu życia. Źle na pamięć i koncentrację działa nadużywanie alkoholu, leki psychotropowe i nasenne, niezdrowa dieta, przewlekły stres oraz brak ruchu. Do czynników pozytywnie oddziałujących na zdolność do nauki i zapamiętywania należą m.in. aktywność społeczna rozumiana jako utrzymywanie relacji z ludźmi, regularny, dostosowany do wieku wysiłek fizyczny a także dieta przyjazna naszemu układowi sercowo-naczyniowemu.

Ważne jest zachowanie równowagi między pracą i odpoczynkiem – przemęczenie i stres wpływają na naszą kondycję umysłową oraz pamięć niezależnie od wieku: nawet przepracowany, niewyspany i zestresowany 20-latek będzie mieć duże problemy z pamięcią krótkotrwałą oraz koncentracją. Niemałe znaczenie ma także regularny wysiłek intelektualny – zamiast spędzania czasu przed telewizorem (zwłaszcza po przejściu na emeryturę [2]) znacznie lepiej jest nauczyć się czegoś nowego, np. języka obcego, gry na instrumencie czy rozwijać jakieś hobby.

Jakie mikroelementy i składniki naturalne pomagają dbać o pamięć i koncentrację?

Na naszą pamięć i zdolność do koncentracji wpływać może dieta oraz różnego rodzaju zioła i mikroelementy. Ich działanie najczęściej dotyczy uspokojenia, poprawy krążenia, zwiększania aktywności neuroprzekaźników a także poprawy nastroju.

Wśród składników, które wspierają funkcjonowanie układu nerwowego i mózgu warte uwagi są m.in.:

• lecytyna sojowa – ten wyjątkowy produkt jest mieszanką fosfolipidów (fosfatydylocholina, kefalina i inozytofosfatyd). Znany jest m.in. z pozytywnego wpływu na procesy myślowe, pamięć i koncentrację [3]. Jest ważnym składnikiem błon komórkowych ośrodkowego układu nerwowego.
• ginkgo biloba – (miłorząb japoński dwuklapkowy) – działanie tej rośliny wynika z wysokiej zawartości laktonów diterpenowych (ginkgolidów) i seskwiterpenowych (bilobalid) oraz fitosteroli, flawonoidów i biflawonoidów. Dwa pierwsze związki nie są spotykane nigdzie poza wyciągiem z miłorzębu. Roślina ta od tysięcy lat jest wykorzystywana w medycynie chińskiej, właśnie z uwagi na wspomaganie sprawności umysłowej, poprawę nastroju i poprawę krążenia w naczyniach krwionośnych mózgu. W badaniach naukowych wykazano jej wysoką skuteczność w funkcjonowaniu pamięci [4].
• magnez – bardzo trudno przecenić jest rolę tego minerału w naszym organizmie. Magnez, będący kofaktorem bardzo wielu procesów ma również bardzo dobry wpływ na pamięć i koncentrację. M.in. jest on regulatorem wytwarzania związków wysokoenergetycznych, które są bardzo istotne dla zaopatrywania mózgu w niezbędną do działania energię (mózg zużywa jej aż 20%), zwiększa aktywność neuroprzekaźników i aktywację połączeń nerwowych w mózgu, a także poprawia wykorzystanie i transport tlenu przez organizm, co również jest ważne dla poprawnego funkcjonowanie tego organu.
• witamina B6 – bierze udział w syntezie tryptofanu przekształcanego następnie w serotoninę – jeden z najważniejszych neuroprzekaźników, mający wpływ na samopoczucie i funkcjonowanie układu nerwowego.
• kwas pantotenowy – (witamina b5) wraz ze swoimi pochodnymi niezbędny jest do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Bierze udział m.in. w produkcji acetylocholiny – neuroprzekaźnika bezpośrednio związanego z koncentracją, pamięcią i funkcjami poznawczymi. Ma również silne działanie antyoksydacyjne, dzięki czemu chroni komórki organizmu (w tym układu nerwowego i mózgu) przed stresem oksydacyjnym.
• żeń-szeń – za działanie żeń-szenia odpowiedzialne są głównie unikalne ginsenozydy, które poprzez swoje oddziaływanie na nadnercza, przysadkę mózgową i podwzgórze pomagają w radzeniu sobie ze stresem. To jeden ze sposobów, w jaki wpływa on na pracę mózgu i działa korzystnie na pamięć. Przede wszystkim jednak ginsenozydy bezpośrednio poprawiają koncentrację i wspomagają zapamiętywanie, za co od lat żeń-szeń jest bardzo wysoko ceniony [5].
• gotu kola – ceniona głównie w Indiach i Chinach, zawiera unikalne pentacykliczne saponiny triterpenowe, a także magnez i spore ilości witamin. Triterpentyny mają istotny wpływ na syntezę i funkcjonowanie neuroprzekaźników. Gotu kola działa ponadto uspokajająco i antydepresyjnie, poprawia jakość snu (co zapewnia lepszą regenerację układu nerwowego) oraz zwiększa zdolność do koncentracji.
• ashwagandha – nazywana także żeń-szeniem indyjskim, może wpływać na poprawę koncentracji, procesy poznawcze i zdolności do przetwarzania informacji. Przypisuje się to m.in. jej działaniu jako inhibitor acetylocholinoesterazy, a także właściwościom antyoksydacyjnym, neuroprotekcyjnym i przeciwzapalnym [6].
• ekstrakt z zielonej herbaty – do pozytywnych efektów działania zielonej herbaty należy zaliczyć poprawę zdolności poznawczych, osiąganą dzięki zwiększeniu wydajności połączeń pomiędzy różnymi obszarami mózgu. Bezpośrednio przekłada się to na osiągane wyniki w zakresie przetwarzania informacji, kojarzenia, a także funkcjonowania tzw. pamięci roboczej [7].

Zadbaj o swoją pamięć i koncentrację

Choć z wiekiem pamięć i koncentracja większości z nas słabnie, to można zrobić naprawdę sporo, by spowolnić ten proces. Zdrowy styl życia, zrównoważona dieta, aktywność fizyczna i umysłowa, oraz umiejętne czerpanie z naturalnych składników wpływających na kondycję naszego układu nerwowego dają nam realne możliwości wpływu na nasz intelekt. 

Redakcja

[1] https://biuletyn.nowaera.pl/2015/12/pg/biologia/artykul.pdf

[2] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0014292112000463

[3] https://link.springer.com/article/10.1007/s12325-014-0165-1

[4] https://link.springer.com/article/10.1007/s002130000533

[5] https://www.worldscientific.com/doi/abs/10.1142/S0192415X87000047

[6] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28471731/

[7] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24643507/