Wzdęcia i uczucie ociężałości po jedzeniu? To mogą być problemy z trawieniem tłuszczów

7.05.2024
Zdrovit

Dlaczego u niektórych osób wzdęcia i uczucie pełności po jedzeniu pojawiają się nawet wtedy, gdy posiłek nie był zbyt obfity?

Stosunkowo częstą przyczyną takiego stanu rzeczy są problemy z trawieniem tłuszczów, będące efektem pogorszonego wydzielania i przepływu żółci. Jaką rolę w organizmie pełni ta wydzielina wątroby? Jak możemy wspomagać wątrobę, aby wytwarzała prawidłowo żółć?

Rola żółci w prawidłowym trawieniu

Na nasze samopoczucie po posiłku ogromny wpływ ma prawidłowe działanie układu trawiennego, w tym wydzielanie i przepływ żółci. Wszelkie problemy w tym zakresie możemy szczególnie mocno odczuwać po zjedzeniu tłustych posiłków, nawet jeśli nie są one obfite. Dzieje się tak dlatego, że żółć pełni kluczową rolę w procesie trawienia tłuszczów.

Enzymy odpowiedzialne w największym stopniu za trawienie tłuszczów to lipazy. Rozkład tłuszczów zaczyna się już w jamie ustnej, gdzie działają lipazy ślinowe i w żołądku (tu działa lipaza żołądkowa). Oba te enzymy potrafią trawić jednak tylko tłuszcze, które są zawarte w pokarmach w postaci zemulgowanej – czyli są rozproszone do postaci kropli. Takie tłuszcze są dostępne w niektórych produktach naturalnie (np. w mleku czy śmietanie), a w innych do ich wytworzenia używane są substancje zwane emulgatorami (tak będzie np. w przypadku majonezu, niektórych deserów mlecznych czy gotowych sosów). Najsilniejszym enzymem trawiącym tłuszcze jest lipaza trzustkowa, której działaniu pokarm poddawany jest w dwunastnicy. W tym miejscu do działania wkracza żółć, która sprawia, że tłuszcze w dwunastnicy ulegają emulgacji, dzięki czemu lipaza może je trawić. Część tłuszczów nie ulega całkowitemu strawieniu w dwunastnicy i proces ten kontynuowany jest w jelicie cienkim. Jeśli nasz organizm wydziela za mało żółci lub jej przepływ nie jest prawidłowy, niestrawione tłuszcze zalegają w układzie pokarmowym, co powodować może uczucie pełności i ciężkości. Niestrawione tłuszcze mogą przedostawać się też do jelita grubego, co może być przyczyną różnych nieprzyjemnych objawów, w tym gazów.

Czym jest żółć?

Żółć to podstawowa wydzielina wątroby, największego gruczołu trawiennego układu pokarmowego. Ma postać wodnego roztworu o brunatnożółtej lub zielonkawej barwie. Składa się głównie z wody i elektrolitów, soli żółciowych, cholesterolu, bilirubiny, lecytyny, aminokwasów i witamin. Wspomaga trawienie tłuszczów wpływając na ich emulgację. Pomaga też w neutralizowaniu kwaśnego pH treści pokarmowej przesuwanej z żołądka do dwunastnicy[1].

Wyprodukowana żółć gromadzona jest w pęcherzyku żółciowym. Obecność lipidów w dwunastnicy stymuluje uwalnianie hormonu cholecystokininy, który pobudza skurcze ściany pęcherzyka żółciowego. To powoduje uwolnienie żółci do przewodu pęcherzykowego i jej transport tą drogą do dwunastnicy, gdzie zaczyna oddziaływać na tłuszcze zawarte w pokarmie.

Szacuje się, że przepływ żółci u człowieka wynosi średnio 620 ml/dzień[2]. Żółć oprócz wspomagania procesu trawienia tłuszczów i wchłanianiu witamin w nich rozpuszczalnych (witaminy A, D, E i K[3]), pozwala też wydalać z organizmu nadmiar cholesterolu i bilirubiny oraz wykazuje działanie bakteriobójcze wobec mikroorganizmów obecnych w spożywanym pokarmie[4].

Zakłócenia przepływu żółci może być przyczyną problemów z trawieniem

Wszelkie nieprawidłowości w wydzielaniu żółci lub utrudniony jej przepływ, wpływają negatywnie na procesy trawienia. Przyczyny zakłóceń mogą być wielorakie – począwszy od przyjmowania leków po brak równowagi hormonalnej[5]. Kłopoty mogą wynikać także z tworzenia się kamieni żółciowych lub innych schorzeń woreczka żółciowego lub dróg żółciowych. Efektem mogą być wzdęcia i uczucie ociężałości powiązane z nieprzyjemnymi oznakami, określanymi często jako odczucie „zalegania na żołądku”.

Jeśli w związku z nieprawidłowym przepływem żółci tłuszcze nie są efektywnie trawione, prowadzi to do ich zalegania w przewodzie pokarmowym i fermentacji. Powstające wtedy gazy wywołujące uciążliwe wzdęcia. Problemy tego typu mogą być też wywołane nadmiernym wzrostem bakterii w jelicie cienkim lub nieprawidłowym składem mikrobioty jelita cienkiego (np. na skutek obecności w nim bakterii występujących typowo w jelicie grubym). Ważną rolę w przeciwdziałaniu przerostowi bakteryjnemu w jelicie cienkim pełnią kwas żołądkowy i żółć[6]. Źródłem poczucia ociężałości po posiłku może być też zastój treści pokarmowej w jelitach na skutek ich wolniejszej perystaltyki. To także bywa efektem nieprawidłowego przepływu żółci, której jedną z funkcji jest stymulacja pracy jelit[7].

Lekkostrawna i zbilansowana dieta ułatwia trawienie

Z każdym problemem dotyczącym trawienia należy skonsultować się ze specjalistą, ponieważ przyczyn problemu może być wiele i mogą być jednocześnie bardzo złożone. Jednocześnie, zawsze warto wprowadzić do naszego życia dobre nawyki, które pozwolą zadbać o wątrobę, a tym samym zniwelować przykre skutki przeciążenia tego organu. Szczególnie należy zwracać uwagę na to, co jemy i w jakich ilościach. Jeśli pojawia się uczucie ciężkości i wzdęcia na pewno dobrym rozwiązaniem będą regularne, ale częstsze i mniejsze posiłki. Do czasu jednoznacznego ustalenia przyczyn problemów gastrycznych przydatne będzie ograniczenie spożywania tłuszczów, zwłaszcza nasyconych. Zredukujmy także produkty mączne oraz słodycze, które obciążają wątrobę i woreczek żółciowy. Unikajmy także alkoholu. Zamiast tego zadbajmy o dostarczenie organizmowi produktów bogatych w białko, które sprzyja regeneracji miąższu wątrobowego. Jego źródłem może być chude, gotowane, duszone lub pieczone mięso, ryby oraz jaja.

Lecznicze właściwości ostropestu i karczocha w regeneracji wątroby

Cennym składnikiem pokarmowym, który ma regenerujący wpływ na wątrobę jest sylimaryna, zawarta w ekstrakcie z nasion ostropestu plamistego, rośliny stosowanej od wieków we wspomaganiu pracy wątroby. Sylimaryna jest kompleksem flawonolignanów, który zawiera kilka różnych związków chemicznych, w tym głównie sylibininęę (najbardziej aktywny składnik), a także izosylibinę, sylikrystynę i syldianinę. Składniki te działają synergicznie, przyczyniając się do ochronnych i regeneracyjnych właściwości sylimaryny dla wątroby. Związek ten ma właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne, pomaga też chronić wątrobę przed włóknieniem[8]. Dobra kondycja wątroby ma kluczowe znaczenie dla produkcji i przepływu żółci, co jest konieczne dla prawidłowego trawienia i wchłaniania tłuszczów oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K).

Dobroczynny wpływ na wątrobę wykazuje także karczoch. Roślina ta zawiera m.in. cynarynę, która wpływa pozytywnie na regenerację wątroby oraz pobudza produkcję i wydzielanie żółci[9], wspomagającej trawienie.

Pamiętajmy, że oprócz zmiany nawyków żywieniowych warto zadbać o zmianę trybu życia, zwłaszcza jeśli dotychczasowy można określić jako „siedzący”. Brak ruchu nie sprzyja trawieniu. Wybierajmy też częściej spacer do lasu niż do miejsc z wysoko przetworzoną żywnością, a poczujemy się lżejsi, nie tylko poprzez redukcję wzdęć i kłopotów z trawieniem, lecz dosłownie. Wskazania wagi łazienkowej będą tego potwierdzeniem.

Redakcja

gazy niestrawność składniki roślinne trawienie uczucie pełności wątroba zdrowie

Poprzedni artykuł Następny artykuł