Idealnie białe zęby przez całe życie? To może być trudne, bo wiele czynników sprawia, że nasze uzębienie zmienia kolor. 

Przyczyną przebarwień mogą być m.in. spożywane pokarmy, odkładająca się płytka nazębna i przebyte zabiegi.

Śnieżnobiałe zęby to wyidealizowana barwa uśmiechu – w rzeczywistości naturalną barwą zdrowych zębów są różne, jasne odcienie koloru żółtego, postrzegane potocznie jako biel. Aby uzębienie prezentowało się ładnie należy przede wszystkim skupić się na usuwaniu lub zmniejszaniu widoczności przebarwień, zakłócających jednolitość jego koloru. W pogoni za „białym uśmiechem” należy pamiętać o zachowaniu umiaru i bezpieczeństwie. W przypadku większości osób, wystarczającym sposobem na ładne zęby będzie prawidłowa codzienna higiena, stosowanie w razie konieczności dobrej, nowoczesnej pasty wybielającej (zawsze ściśle wg zaleceń stomatologa i producenta) oraz regularne usuwanie kamienia nazębnego w gabinecie dentystycznym.

Jakie mogą być przyczyny przebarwień i ciemnej barwy zębów?

Częstym powodem przebarwień na zębach jest niewłaściwa higiena jamy ustnej. Nieregularne, niestaranne lub niepoprawnie wykonywane szczotkowanie zębów może prowadzić do odkładania się na ich powierzchni płytki nazębnej, a w dalszej kolejności osadu i kamienia nazębnego. Kamienia nie pozbędziemy się domowymi sposobami – konieczny będzie zabieg czyszczenia wykonany w gabinecie stomatologicznym. Samodzielnie możemy za to efektywnie usuwać płytkę nazębną, która w przypadku zaniedbań higienicznych prowadzi do tworzenia się kamienia.

Naturalny kolor zębów może zmieniać się w wyniku oddziaływania na szkliwo pokarmów i napojów. Szczególnie negatywny wpływ mają spożywane regularnie i często: kawa, herbata oraz napoje, takie jak Coca Cola i Pepsi lub inne, o podobnej recepturze. Krótkotrwale zęby mogą też ulegać ciemnemu zabarwieniu jeśli jemy dużo buraków i czarnych jagód oraz pijemy często czerwone wino. W tych przypadkach możemy jednak mówić raczej o „zabarwianiu” niż „przebarwianiu”, o ile oczywiście ktoś nie spożywa wymienionych produktów codziennie, zaniedbując jednocześnie szczotkowanie uzębienia. Przebarwienia na zębach to także powszedni problem osób palących papierosy.

Przebarwienia o pochodzeniu wewnętrznym

Powyżej wskazane zostały wybrane czynniki zewnętrzne powodujące, że zęby tracą naturalny, jasny odcień. Przebarwienia mogą też mieć źródło wewnętrzne. Dość częstą przyczyną problemu jest przebyte leczenie kanałowe zęba bez zastosowania mikroskopu zabiegowego, którego fachowe użycie zmniejsza ryzyko niedokładnego oczyszczenia wszystkich kanałów wraz z ich rozgałęzieniami. W XX wieku i w pierwszej dekadzie XXI wieku stosunkowo rzadko wykonywano też zdjęcia RTG przed zabiegiem i po zabiegu leczenia kanałowego, co także nie pozwalało na odpowiednie rozpoznanie kanałów zęba i było przyczyną niepowodzenia leczenia.

Kolor zębów zmienia się również wraz z upływem czasu, ponieważ nasze zęby i dziąsła, tak jak całe ciało, także się starzeją. Z wiekiem nie tylko przybywa przebarwień, ale cofają się też dziąsła. Dodatkowo zęby ulegają ścieraniu. Obecnie dynamicznie rozwija się „stomatologia anti-aging”. Dziedzina ta zajmuje się „odmładzaniem” uzębienia, w tym nie tylko walką z przebarwieniami, ale także z negatywnym wpływem ścierania zębów i obniżania dziąseł na wygląd twarzy.

Jak rozjaśnia się zęby?

Wybielanie i rozjaśnianie zębów to nie to samo. Rozjaśnianie polega przede wszystkim na oczyszczeniu szkliwa z osadów, co pozwala odzyskać naturalną dla danego pacjenta barwę zębów. Celem wybielania jest uzyskanie barwy jak najbardziej zbliżonej do bieli.

Najpopularniejszym sposobem wybielania zębów, stosowanym przez dentystów jest zastosowanie indywidualnie dobranych nakładek wypełnianych żelami, zawierającymi takie substancje jak nadtlenek wodoru lub nadtlenek karbamidu. Dla uzyskania pełnego efektu dokonuje się kilkukrotnej aplikacji żelu. W żadnym wypadku nie należy samodzielnie eksperymentować ze stosowaniem substancji zawierających nadtlenek wodoru, ponieważ stosowany nieodpowiednio lub w dużych stężeniach może uszkadzać szkliwo.[1] Efektem takiego uszkodzenia może być m.in. nadwrażliwość zębów, objawiająca się bólem lub dyskomfortem przy spożywaniu zimnych, gorących lub kwaśnych pokarmów i napojów.

Wybielanie gabinetowe z użyciem lampy

Dentyści w gabinetach stosują także wybielanie za pomocą żelu (także zawierającego często nadtlenek wodoru), który po nałożeniu na zęby jest aktywowany przy użyciu specjalnej lampy. Taki zabieg działa nie tylko na szkliwo ale także na zębinę. Często przebarwienia na zębach związane są z przeziernością cienkiego szkliwa, co sprawia, że na kolor zęba ma wpływ także kolor i przebarwienia zębiny.

Pasty wybielające do zębów

Działanie past wybielających na ogół opiera się na działaniu ściernym. Należy więc stosować je rozsądnie, zawsze wg wskazań producenta i najlepiej po konsultacji ze stomatologiem. Nadmierne starcie szkliwa może powodować nadwrażliwość zębów.

Pasty wybielające o działaniu ściernym zawierają najczęściej takie substancje jak krzemionka, polimery ścierne, węgiel lub dwutlenek tytanu. Najlepiej wybierać te, które mają niski współczynnik ścieralności RDA (Radioactive Dentin Abrasion) lub REA (Radioactive Enamel Abrasion). Współczynniki te, mówiąc w uproszczeniu, wskazują jak wiele tkanki zęba zostaje starte podczas szczotkowania[2]. Pasty do codziennego użytku mają zwykle dużo niższy współczynnik RDA niż te przeznaczone do rozjaśniania zębów. W przypadku tych drugich, rzadko spotyka się RDA niższe niż 100, ponieważ nie pozwala to uzyskać odpowiedniej skuteczności w usuwaniu przebarwień[3]. 

Na rynku można też znaleźć pasty wybielające, których działanie opiera się na chemicznym działaniu enzymów rozpuszczających osady nazębne. Są także produkty zawierające nadtlenek karbamidu lub nadtlenek wodoru.

W przypadku past usuwających przebarwienia warto sięgać po te, które zawierają fluor. Korzystne działanie mają też składniki, które zapobiegają powstawaniu kamienia nazębnego – np. pirofosforan dwupotasowy, pirofosforan tetrapotasu czy mleczan glinu.

Prawidłowa i staranna higiena jamy ustnej to najlepszy sposób na zmniejszenie ryzyka przebarwień zębów, zwłaszcza tych będących następstwem ubytków, leczenia kanałowego oraz negatywnego działania kamienia nazębnego. Po konsultacji ze stomatologiem do zabiegów higienicznych można włączyć też stosowanie dobrej pasty, pozwalających zachować naturalny, jasny odcień zębów.

lek. dent. Agnieszka Tryzna-Chełstowska

Specjalizuje się w precyzyjnym leczeniu kanałowym w powiększeniu (stomatologia mikroskopowa). Ukończyła CURRICULUM ENDODONTYCZNE (leczenie kanałowe). Członek Polskiego Towarzystwa Endodontycznego. Zajmuje się również leczeniem zachowawczym oraz protetyką. Uczestnik wielu szkoleń szerokiego wachlarza dziedzin stomatologicznych. Autorka artykułów z branży stomatologii estetycznej.

[1] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0300571206001989

[2] https://www.wikidoc.org/index.php/Radioactive_dentin_abrasion

[3] https://www.rdhmag.com/patient-care/article/16409242/protected-by-a-safe-rda-setting-the-record-straight-about-toothpaste-abrasivity