Większość kobiet odczuwa w początkowym okresie ciąży mdłości. Z czego to wynika? Czy można coś z tym problemem zrobić?

Nudności i wymioty u kobiet w ciąży są zjawiskiem powszechnym: szacuje się, że w I i II trymestrze ciąży problem ten dotyczy od 50% do 90% pań (w zależności od wieku, rasy i stanu zdrowia)[1]. W większości przypadków objawy mają słabe lub średnie nasilenie i wystarczy je łagodzić oraz po prostu przeczekać.  Dlaczego i kiedy kobiety doświadczają mdłości w ciąży? Co robić, by im zapobiegać?

Mdłości u kobiet w ciąży

Nieprzyjemne nudności zaczynają się zazwyczaj w okolicach 5. lub 6. tygodnia ciąży, a potem stopniowo się nasilają, by osiągnąć apogeum pomiędzy 10. a 12. tygodniem. Później stopniowo zanikają. W tym czasie niemal wszystko może wywołać gwałtowną reakcję ze strony żołądka – smak ulubionej potrawy, zapach jedzenia, perfum czy nawet sam widok jedzenia. Niekiedy mdłości stają się trudne do zniesienia i zauważalnie obniżają komfort życia, ale tylko u około 2 procent kobiet dochodzi do wystąpienia wymiotów ciężarnych.

Za odczuwane dolegliwości odpowiedzialne są m.in. estriadol i hCG (gonadotropina kosmówkowa) produkowane przez trofoblast (zewnętrzne komórki błony płodowej) we wczesnym stadium rozwoju zarodka [3,4]. Działają one rozkurczowo – niestety nie tylko na macicę, ale również na inne organy, w tym m.in. dolny i górny zwieracz przełyku. Prowadzi to do nieprawidłowego przemieszczania się soków żołądkowych i treści pokarmowej. Najczęściej manifestuje się to uporczywą zgagą, nudnościami i wymiotami. Sam hCG w podwyższonym stężeniu również działa drażniąco na układ pokarmowy – mamy więc kombinację dwóch czynników pobudzających wymioty. Dodatkowo kobiety w tym okresie najczęściej dowiadują się o ciąży, co rodzi pewnego rodzaju stres, a to także nie pomaga funkcjonowaniu układu pokarmowego.  

Jak zapobiegać wystąpieniu mdłości?

Nie istnieje w stu procentach skuteczny sposób na mdłości, a samodzielne używanie farmakologicznych środków przeciwwymiotnych nie jest wskazane. Stosuje się je tylko pod kontrolą lekarską. Można jednak wdrożyć pewne zmiany dotyczące diety i stylu życia, które często okazują się wystarczająco skuteczne w zapobieganiu nudnościom i wymiotom. Jednym z zalecanych rozwiązań jest dzielenie posiłków na mniejsze porcje. Dlaczego? Jak wspomnieliśmy wyżej, działanie hormonów w dwóch pierwszych trymestrach ciąży może wpływać negatywnie na funkcjonowanie zwieraczy przełyku. Mniejsze posiłki mogą okazać się dobrym pomysłem, bo pozwolą utrzymać niewielkie wypełnienie żołądka i zmniejszyć nacisk treści pokarmowych na zwieracze. Wiele kobiet zauważa również znaczne zmniejszenie nudności, gdy nie dopuszcza do odczuwania głodu –  charakterystyczne „ssanie” w żołądku może także nasilać wymioty, dlatego warto np. zaraz po przebudzeniu się, zjeść niewielką przekąskę, zanim zostanie przygotowane śniadanie. Duże znaczenie ma także sama dieta – smażone i bardzo pikantne dania bez wątpienia nie pomagają przy nudnościach. Łagodzić objawy może także dieta wysokobiałkowa z niską podażą węglowodanów[5]. Ważne jest również zadbanie o prawidłową podaż witaminy B6 – zbyt niski jej poziom również może nasilać nudności[6]. Mdłości mogą być też potęgowane przez stres, dlatego w pierwszym trymestrze ciąży warto dbać o odpowiednią dawkę odpoczynku i relaksu. Unikamy też wizyt u dentysty w godzinach przedpołudniowych, czyli w czasie największego ryzyka nasilenia mdłości. Zabiegi wykonywane w tym czasie mogą kończyć się wymiotami.
Ulgę przy nudnościach może przynieść również zaczerpnięcie świeżego powietrza – warto wtedy otworzyć szeroko okno, wyjść na balkon, a jeśli to możliwe, także pójść na spacer.

Co robić jeśli już dopadły Cię nudności?

W łagodzeniu nudności dobrze sprawdza się imbir – ta roślina o naturalnych właściwościach przeciwwymiotnych, może być stosowana również w ciąży. Z imbiru można korzystać np. w formie naparu spożywanego na ciepło lub nawet żując ukrojony kawałek korzenia imbiru. Dobrym pomysłem jest też stosowanie suplementów diety z wyciągiem z imbiru, zwłaszcza, jeśli zawierają one dodatkowo także witaminy B1, B6 i B12. Szczególnie, że także przy utrzymujących się wymiotach suplementacja tych witamin jest także zalecana – będą więc przydatne także, jeśli nie uda się złagodzić nudności. Suplementy diety z imbirem będą też dobrym wyjściem dla kobiet, które nie lubią smaku tej rośliny.

Nudności i wymioty – kłopotliwe, na szczęście na ogół przejściowe

Pojawienie się mdłości i wymiotów w początkowym okresie ciąży potrafi dość mocno uprzykrzyć życie. Na szczęście, okres najbardziej nasilonych objawów zazwyczaj nie trwa dłużej, niż do 16 tygodnia ciąży. Stosując opisane powyżej sposoby oraz korzystając z pomocy lekarza prowadzącego, można złagodzić przebieg nudności. Bardzo ważne jest zachowanie spokoju, redukcja stresu oraz odpowiednia dieta. 

Redakcja

[1] Nausea and vomiting of pregnancy: what about quality of life? – PubMed (nih.gov)

[2] https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/905/original/61-68.pdf?1472121799

[3] Nausea and vomiting in pregnancy in relation to prolactin, estrogens, and progesterone: a prospective study – PubMed (nih.gov)

[4] Nausea and Vomiting of Pregnancy (nih.gov)

[5] Protein meals reduce nausea and gastric slow wave dysrhythmic activity in first trimester pregnancy – PubMed (nih.gov)

[6] Nausea and Vomiting of Pregnancy – American Family Physician (aafp.org)

[7] 61-68.pdf (podyplomie.pl)