Zdrovit - Jakie zmiany powoduje w kobiecym organizmie menopauza?

Jakie zmiany powoduje w kobiecym organizmie menopauza?

29.03.2023
Zdrovit

Zachwianie równowagi hormonalnej występujące w okresie okołomenopauzalnym i po menopauzie wpływa na pogorszenie funkcjonowania zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej.

Panie często skarżą się na uciążliwości, takie jak uderzenia gorąca, nocne poty czy wahania nastroju. Jednak oprócz zmian widocznych i odczuwalnych, w organizmie kobiety zachodzą procesy, których na pierwszy rzut oka nie widać. Ich skutki zaczynają być często dostrzegalne z pewnym opóźnieniem. Co się zmienia w organizmie kobiety po menopauzie? Jak wspierać układ kostny, krwionośny i nerwowy, aby jak najdłużej był w dobrej kondycji?

Niektóre ze zmian związanych z menopauzą można zauważyć bez przeprowadzania specjalistycznych badań. Następuje zmiana jędrności skóry, często nasila się wypadanie włosów, trudniej opanować też przybieranie na wadze. Pojawia się drażliwość i wahanie nastroju. W okresie klimakterium zaczynają się jednak także niewidoczne początkowo zmiany, które w dłuższym okresie czasu mogą prowadzić m.in. do pogorszenia funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego czy słabszej kondycji układu kostnego. Ich wychwycenie wymaga badań diagnostycznych i kontroli poziomu podstawowych wskaźników, takich jak choćby poziom trójglicerydów czy cholesterolu.

Menopauza a układ sercowo-naczyniowy

Zmniejszenie aktywności jajników wpływa na obniżenie poziomu estrogenów. Po menopauzie ich niższe stężenie we krwi powoduje wzrost poziomu cholesterolu LDL (określanego czasem w uproszczeniu „złym”) i trójglicerydów[1] oraz spadek poziomu cholesterolu HDL (określanego czasem „dobrym”). Wzrastać może również stężenie homocysteiny. Jej podwyższony poziom w okresie klimakterium w połączeniu z niższym poziomem witaminy B6, B12 oraz kwasu foliowego (biorą udział w metabolizmie homocysteiny) to czynniki wpływające na słabsze funkcjonowanie tętnic, w tym tętnic wieńcowych.[2]

Obniżony poziom estrogenów w czasie menopauzy wpływa też negatywnie na ciśnienie tętnicze. Niskie stężenie żeńskich hormonów prowadzi do zakłócenia równowagi pomiędzy czynnikami rozszerzającymi a kurczącymi naczynia krwionośne. Efektem jest tzw. wzrost oporu naczyniowego, co może wpływać negatywnie na wydolność serca.[3] Dodatkowymi czynnikami są też nieprawidłowa masa ciała, zwłaszcza jeśli wskaźnik BMI przekracza wartość 25 punktów. W okresie menopauzy pogarsza się też metabolizm glukozy.[4] Podwyższone stężenie cukru we krwi, może być czynnikiem obniżającym jakość życia. Stąd w okresie okołomenopauzalnym i postmenopauzalnym istotne jest regularne kontrolowanie stężenia glukozy we krwi oraz poziomu trójglicerydów i cholesterolu. Dobrym rozwiązaniem będzie także wdrożenie starannie dobranej diety i aktywności fizycznej, odpowiedniej do wieku i możliwości.

Menopauza a układ kostny i nerwowy

Estrogeny mają bezpośredni wpływ na metabolizm kości. Hamują aktywność osteoklastów (tzw. komórek kościogubnych) oraz pobudzają osteoblasty (komórki kościotwórcze) do produkcji białek.[5] Osteoklasty mają zdolność do resorpcji, czyli powolnego wchłaniania składników mineralnych kości, prowadzącego do ich wymiany lub zaniku. Równowaga między działaniem osteoklastów i osteoblastów pozwala na odnowę tkanki kostnej. Spadek poziomu estrogenów, charakterystyczny dla okresu menopauzy, może powodować przewagę mechanizmów kościogubnych nad kościotwórczymi, co prowadzi do osłabienia układu kostnego. Brak działania estrogenów przy zwiększonej wraz z wiekiem resorpcji prowadzi do wzrostu stężenia wapnia w surowicy krwi. W efekcie zakłóceniu ulega synteza biologicznie czynnej formy witaminy D (1-25-hydroksycholecalcyferol) oraz zmniejsza się wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego.[6] Na stan układu kostnego ma też jednocześnie jednak wiele czynników zależnych od woli, takich jak aktywność ruchowa oraz rezygnacja z używek – przede wszystkim papierosów i alkoholu. O ile zatem nie można powstrzymać całkowicie naturalnych konsekwencji spadku poziomu estrogenów, wybierając zdrowy tryb życia można wspierać układ kostny.

Jednym z widocznych symptomów menopauzy są także objawy psychologiczne, takie jak zaburzenia koncentracji oraz kłopoty z pamięcią. To zjawisko można również wiązać z niskim poziomem estrogenów, które wpływają pozytywnie na proces tworzenia w obszarach mózgu synaps – istotnych dla procesów pamięciowych.[7] Badania wskazują, że kobiety w okresie okołomenopauzalnym i postmenopauzalnym zgłaszają znacznie większą liczbę problemów z pamięcią niż kobiety przed menopauzą. Trudności wiążą się m.in. z przypominaniem sobie słów lub liczb. Pogorszenie funkcji poznawczych może wynikać nie tylko ze spadku poziomu estrogenów, ale także pogorszenia jakości snu. Prowadzone są też badania związane z teorią, że wzrost uwalniania kortyzolu po uderzeniach gorąca może wpływać negatywnie na kondycję hipokampa.[8] Ten obszar mózgu pełni ważną rolę w działaniu pamięci przestrzennej oraz przenoszeniu informacji z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej.

Jak pomóc organizmowi w okresie menopauzy i postmenopauzy?

Odpowiednia dieta, ćwiczenia i suplementacja mogą nie tylko łagodzić uciążliwe objawy menopauzy, ale mieć też głębszy, pozytywny wpływ na procesy zachodzące w organizmie w okresie klimakterium i później. Wśród roślin o korzystnym działaniu warto uwzględnić gatunki, które zawierają substancje o działaniu zbliżonym do naturalnych i syntetycznych estrogenów. Są to tzw. fitoestrogeny, które znajdziemy m.in. w koniczynie czerwonej (Trifolium pratense L.), roślinach strączkowych[9] czy pluskwicy groniastej Actaea racemosa L).[10] Pokarmy i suplementy zawierające duże ilości fitoestrogenów mogą pozytywnie wpływać m.in. na wydolność układu krążenia. Badania wykazały, że izoflawony zawarte w ekstrakcie z koniczyny czerwonej (Trifolium pratense) wspomaga łagodzenie objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, pocenie, niepokój i drażliwość.

Skutki zmienionego w porównaniu z okresem młodości metabolizmu i związanych z tym większych skłonności do tycia można łagodzić dbając o odpowiednią ilość warzyw i owoców w diecie. Odpowiednie żywienie pomaga też zmniejszyć ryzyko pogorszenia funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego. W tym zakresie warto zadbać zwłaszcza o produkty bogate w witaminy z grupy B. Znajdziemy je w dużych ilościach m.in. w orzechach, mleku, jajach, serach ale także w wątróbce cielęcej i wieprzowej oraz rybach.

Aby w okresie menopauzy wspierać kondycję układu kostnego należy zadbać o odpowiednie dawki witaminy D, białka i wapnia. Białko jest konieczne do utrzymania masy mięśniowej, której naturalny ubytek zaczyna się po menopauzie. Gorsze funkcjonowanie mięśni, oprócz osłabienia ich siły wpływa też negatywnie na kondycję kości. Wynika to między innymi z tego, że mięśnie, ścięgna, chrząstki i kości tworzą skomplikowany system podtrzymywania ciała. Pogorszenie działania mięśni, zwiększa obciążenie kości i stawów.

W przypadku witaminy D, w naszym położeniu geograficznym, bardzo rozsądnym rozwiązaniem będzie dodatkowa suplementacja tego składnika. Niestety stosunkowo słabe nasłonecznienie w Polsce przez dużą część roku nie sprzyja syntezie witaminy D3 w skórze pod wpływem światła słonecznego – a jest to podstawowy sposób dostarczania organizmowi tej witaminy.

Redakcja:

kobieta łagodzenie objawów menopauzy menopauza zdrowie

Poprzedni artykuł Następny artykuł