Ból gardła u dziecka potrafi być prawdziwym utrapieniem. Zwłaszcza jeśli pojawia się wielokrotnie w ciągu kilku miesięcy, co nie należy do rzadkości w sezonie jesienno-zimowym.

Jakie są najczęstsze przyczyny stanów zapalnych gardła u dzieci? Co zrobić, aby dochodziło do nich rzadziej? I jak skutecznie pomóc dziecku gdy dojdzie do zapalenia gardła?

Ból gardła u dziecka – dlaczego tak często?

W przypadku dzieci, zwłaszcza tych, które niedawno zaczęły chodzić do żłobka lub przedszkola, ból gardła może być nawracającym problemem. Najczęstszą przyczyną bólu gardła u dzieci jest zapalenie błony śluzowej górnych dróg oddechowych, wywołane głównie wirusami. Bakterie odpowiadają za 10 do 30% przypadków tego problemu[1]. Przy infekcji wirusowej stosunkowo rzadko dochodzi do poważniejszych powikłań i najczęściej jej przebieg jest dość przewidywalny. W przypadku infekcji bakteryjnej częściej nieodzowna bywa wizyta lekarska.

Jeśli martwisz się, ponieważ Twoje małe dziecko regularnie zmaga się z zapaleniem gardła, to wiedz, że jest to poniekąd wpisane w kształtowanie się jego układu immunologicznego. Jeśli ogólny stan zdrowia twojego malucha jest w normie, to w miarę upływu czasu organizm będzie coraz lepiej radził sobie z napotykanymi patogenami, a częstotliwość infekcji powinna spadać. Najczęściej chorują dzieci w wieku przedszkolnym i w pierwszych klasach szkoły podstawowej, później sytuacja ulega poprawie. Wynika to z tego, że układ odpornościowy człowieka dojrzewa do ok. 7-8 roku życia[2], a optymalnie może zacząć działać nawet w wieku 12-15 lat[3].

Gdy dziecko trafi do żłobka lub przedszkola, zwiększa się znacznie intensywność jego kontaktów z rówieśnikami, a tym samym na ogół także i z zarazkami. Jego układ odpornościowy ma więcej pracy. Ale jednocześnie kolejne „wygrane wojny” z wirusami i bakteriami, przyczyniają się do kształtowania systemu immunologicznego.

Małe dzieci łatwo „wymieniają się” patogenami. Nie mają jeszcze zwykle wyrobionych nawyków związanych z higieną i nierzadko wspólnie z rówieśnikami jedzą przy użyciu tych samych sztućców, piją z jednego kubka czy też używają jednej słomki. Nie zawsze również myją ręce przed kontaktem z żywnością i napojami, co prowadzi do większej ekspozycji na drobnoustroje. O ile w naszej kulturze dorośli rozmawiając z nieznajomymi starają się zachować minimum ok. 1 metr dystansu, dzieci nie mają jeszcze takich nawyków. To powoduje, że częściej zarażają się wirusami drogą kropelkową. Dzieciom nie służą także zmiany temperatur czy spożywanie gorących napojów zimą, a także zimnych po wzmożonej aktywności fizycznej.

Jak zmniejszyć ryzyko infekcji gardła u dzieci?

Zarówno same dzieci, jak i rodzice mogą sporo zrobić, aby zredukować częstotliwość występowania uciążliwych zapaleń gardła. Po pierwsze, warto już od najmłodszych lat uczyć dzieci dobrych nawyków, związanych z higieną, m.in. tego, aby nie brały zabawek i innych przedmiotów do ust czy też nie dotykały jedzenia nieumytymi rękami[4]. Najlepiej zapoczątkować taką edukację na długo przed wysłaniem dziecka do przedszkola.  

Rodzice mogą pomóc swoim pociechom także dbając o prawidłową podaż witamin i minerałów w diecie[5]. Ponieważ wiele komórek układu immunologicznego występuje w układzie pokarmowym, na odporność mają też ogromny wpływ nawyki żywieniowe. Nieprawidłowy poziom składników diety stymulujących układ odpornościowy może zwiększać podatność dzieci na zakażenia[6]. Dlatego też lepiej ograniczyć żywność wysoko przetworzoną, słodycze, napoje gazowane czy inne produkty ubogie w witaminy i minerały, a zadbać o odpowiednią ilość m.in. warzyw, owoców, ryb i produktów pełnoziarnistych.

Na podatność na infekcje może mieć też wpływ niewłaściwa wilgotność powietrza w mieszkaniu oraz zbyt wysoka temperatura w pomieszczeniach. Warto zadbać o odpowiednią wentylację w domu, a szczególnie w pokoju, gdzie śpią dzieci. Tradycyjnie, pożyteczne będą też spacery i wszelka aktywność na świeżym powietrzu. Należy jednak monitorować stan powietrza, ponieważ smog może sprawić, że wyjście na plac zabaw wcale nie przysłuży się kondycji dróg oddechowych oraz odporności malucha.

Co robić w przypadku stanu zapalnego gardła?

Czy można coś zrobić, kiedy przeziębione dziecko uskarża się na ból gardła, problemy z przełykaniem i chrypkę? Oczywiście! Rodzice mają do dyspozycji całą paletę naturalnych środków, które pomogą organizmowi szybciej uporać się z infekcją, a także wspomóc naturalne procesy regeneracyjne organizmu. Niektóre naturalne substancje mają również miejscowe działanie doraźne, dzięki czemu dziecku jest po prostu łatwiej przetrwać ten trudny czas. Warto wspomnieć, chociażby o takich składnikach jak:

• Ekstrakt z porostu islandzkiego[7] – działa przeciwkaszlowo, łagodząco i osłaniająco (można stosować go też przy zapaleniach w obrębie jamy ustnej czy migdałków podniebiennych),
• Nanosrebro – wykazuje silne działanie bakteriobójcze[8], można używać go w preparatach w sprayu. W przypadku tego składnika warto zadbać o odpowiednie dawkowanie dla malucha – można kupić wyroby medyczne przewidziane dla dzieci, o specjalnie zmniejszonym stężeniu nanosrebra w porównaniu z produktami dla dorosłych.
• Podbiał – ma działanie osłaniające, przeciwkaszlowe i przeciwzapalne[9],
• Szałwia – działa wirusostatycznie, antybakteryjnie i ściągająco[10]. Napar z tego zioła można pić lub płukać nim gardło.
• Mentol – przynosi ulgę podczas przeziębienia[11],
• Prawoślaz – roślina o działaniu antyseptycznym i przeciwzapalnym i stymulującym pracę układu odpornościowego[12].

Infekcje gardła u dziecka – można sporo zrobić!

W przypadku dzieci trudno uniknąć całkowicie infekcji górnych dróg oddechowych – ich układ odpornościowy dopiero się kształtuje, a „okazji” do zarażenia mają bardzo wiele. Zarówno rodzice, jak i dzieci mogą zrobić całkiem sporo, aby infekcje przebiegały łagodniej i nie były tak uciążliwe. Dobre nawyki w zakresie higieny, wpojone jak najwcześniej, dbanie o jakość powietrza w domu i bogata dieta to bardzo ważne elementy profilaktyki. W przypadku wystąpienia infekcji można złagodzić jej objawy, korzystając z preparatów zawierających dobroczynne składniki, w proporcjach lub stężeniu dobranym odpowiednio dla dzieci.

Redakcja

[1] https://www.mp.pl/pacjent/objawy/74749,bol-gardla

[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7293525/

[3] http://www.phie.pl/pdf/phe-2017/phe-2017-2-110.pdf

[4] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/52400,higiena-rak

[5] http://www.phie.pl/pdf/phe-2017/phe-2017-2-110.pdf oraz https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0031393915002723

[6] http://www.phie.pl/pdf/phe-2017/phe-2017-2-110.pdf
[7] https://naturalnieozdrowiu.pl/porost-islandzki-wlasciwosci-lecznicze-i-zastosowanie/
[8] https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BPP1-0075-0025 [9] https://rozanski.li/435/podbial-tussilago-farfara-linne/
[10] https://rozanski.li/622/szalwia-lekarska-salvia-officinalis-l-wsplczesnie/
[11] https://rozanski.li/1078/mieta-mentha-w-medycynie-i-kosmetyce/
[12] https://rozanski.li/600/prawoslaz-lekarski-althaea-officinalis/