Grzybica uszkadzająca paznokcie potrafi nieźle „napsuć nam krwi” i „zszargać nerwy”, choć nie atakuje przecież układu krwionośnego ani nerwowego.

Jak można jej przeciwdziałać i co zrobić, gdy już się pojawi?

Liczba wykrytych przypadków grzybicy paznokci na świecie wciąż rośnie[1]. Wynika to nie tylko ze wzrostu liczby ludności, ale także z coraz lepszej diagnostyki i większej świadomości tego problemu. Grzybica może w znacznym stopniu wpłynąć na obniżenie jakości życia, a całkowite jej wyleczenie bywa czasochłonne (bardzo często dochodzi do auto-zakażeń pacjenta i jego otoczenia [2]). W wielu przypadkach do nawrotów dochodzi dlatego, że nie zmieniamy swoich codziennych nawyków związanych z higieną stóp, przez co ułatwiamy grzybom ponowny atak. Trochę podobnie jak w przypadku osób, które chudną dzięki restrykcyjnym dietom, a potem wracają do złych nawyków żywieniowych i znów tyją. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest profilaktyka. Co można robić, by zapobiegać grzybicy paznokci oraz jej nawrotom?

Przede wszystkim profilaktyka

Grzybica jest najczęściej spotykanym schorzeniem zakaźnym paznokci[3]. Najłatwiej zarazić się nią bezpośrednio od osoby dotkniętej już tym problemem lub w miejscach publicznych, takich jak baseny, siłownie, sauny, szatnie sportowe – czyli szczególnie tam, gdzie chodzimy boso oraz używamy tych samych łazienek. Również zakup używanego obuwia jest dość ryzykowny, bowiem nie mamy pewności co do higieny i stanu zdrowia poprzedniego właściciela. Oczywiście nie każdy kontakt z zarodkami grzyba musi skończyć się zainfekowaniem (ryzyko rośnie gdy powierzchnia naszych tkanek jest uszkodzona a odporność osłabiona). Jednak to właśnie ograniczanie ekspozycji na zarodniki przynosi najlepsze rezultaty. Jeśli natomiast dojdzie już do zakażenia to podjęcie szybkich działań pozwala na łatwiejsze wyleczenie.

Grzyby świętują, gdy niedokładnie wycierasz się po kąpieli

Grzybicą można zarazić się nie tylko w miejscach, gdzie się tego najbardziej spodziewamy. Dlatego tak ważne jest utrwalenie nawyków związanych z higieną stóp i konsekwentne trzymanie się pewnych zasad ograniczających ekspozycję organizmu na zarodniki grzybów. Dotyczy to np. regularnego mycia stóp oraz dokładnego ich osuszania. Oprócz codziennego, rutynowego mycia, stopy należy umyć i osuszyć za każdym razem, gdy doszło do ich zapocenia – np. po treningu lub spacerze, ale także po pobycie w saunie. Grzyby atakujące paznokcie stóp bardzo dobrze rozwijają się w wilgotnych i ciepłych miejscach, dlatego chodzenie w niedosuszonych butach lub zakładanie obuwia i skarpet na niedosuszone stopy znacznie ułatwia kolonizację paznokci przez patogeny.

Bardzo dobrym nawykiem jest noszenie obuwia ochronnego (np. klapek) nie tylko w miejscach publicznych, takich jak łaźnie, sauny, baseny czy kabiny prysznicowe na siłowniach – ale nawet we własnym domu czy podczas pobytu w hotelu[4]. Nigdy nie mamy pewności czy na powierzchni podłogi nie znajdują się niebezpieczne zarodniki.

Buty za ciasne lub za luźne to idealny wybór… dla grzybów, nie dla Ciebie

Należy wybierać dopasowane modele obuwia, które nie będą ani zbyt ciasne ani zbyt luźne.  W przypadku butów na obcasach, gdy obuwie jest za ciasne, pod wpływem silnego oddziaływania ciężaru ciała na skierowaną w dół stopę, dochodzić może nawet do zaginania płytki paznokcia. Z kolei wśród zbyt luźnego obuwia, szczególnym zagrożeniem dla zdrowia stóp są buty sportowe, bo podczas treningu dochodzi do obijania paznokcia, co naraża go na poważne uszkodzenia.

Warto zwracać uwagę również na przewiewność obuwia i unikać modeli wykonanych z tworzywa sztucznego, chyba że mowa o klapkach czy innym o obuwiu otwartym[5]. Podobnie ze skarpetami – należy unikać produktów wykonanych z nieprzepuszczalnych tkanin sztucznych (poliester, poliamid) i szukać skarpet z surowców umożliwiających oddychanie skóry – np. bawełny[6]. Zasadę tę można odnieść także do rękawiczek – zawsze powinny być one wykonane z przewiewnych materiałów, umożliwiających odparowywanie wilgoci ze skóry dłoni, co zredukuje ryzyko rozwoju grzybicy paznokci rąk.

Obuwie w sklepie należy zawsze przymierzać mając nałożone skarpety, które następnie trafią do prania. Niedopuszczalne jest mierzenie butów na „bosą stopę”, nawet jeśli dotyczy to modeli otwartych – taki jak sandały czy klapki. Jeśli już z jakiegoś powodu musisz sięgnąć po używane obuwie, to koniecznie zadbaj o jego dogłębną dezynfekcję – niezależnie czy znasz, czy też nie znasz poprzedniego właściciela butów. Grzybicą stóp można zarazić się tak samo od nieznajomych, jak i od rodziny.

Wszystko zostaje w rodzinie. Niestety grzyby też

W przypadku wykrycia grzybicy paznokci u jednego z domowników, ważne jest by wszyscy członkowie rodziny poddali się leczeniu. Wzajemne zarażenia, podobnie jak nawracające infekcje, są bardzo powszechne i mogą w znaczącym stopniu utrudniać skuteczne i trwałe pozbycie się problemu.

Duże znaczenie dla unikania infekcji grzybiczej stóp ma również sama pielęgnacja stóp i dłoni. Warto obcinać paznokcie krótko[7], ale nie za krótko (aby nie spowodować ich wrastania). Należy walczyć też z nadmierną potliwością stóp i dłoni, aby nie zapobiegać powstawaniu wilgotnego środowiska, korzystnego dla rozwoju grzybów.

Co zrobić, jeśli już doszło do grzybicy paznokci?

Szanse na skuteczną eradykację grzybicy (czyli całkowite usunięcie drobnoustrojów z organizmu) znacznie podnosi szybka reakcja na pojawiające się w obrębie paznokci zmiany. Zauważone pogrubienie płytki, zmiana koloru, a w późniejszej fazie również pojawienie się nieprzyjemnego zapachu, świadczą o tym, że doszło do zainfekowania płytki paznokcia. W początkowej fazie można posiłkować się dostępnymi bez recepty środkami zawierającymi mocznik (jego działanie skupia się na rozmiękczaniu keratyny), kwas mlekowy (uniemożliwia rozwój i namnażanie się grzybom poprzez zmianę pH), ekstrakt z drzewa herbacianego (naturalny środek o przeciwgrzybiczych właściwościach) czy olejek z liści eukaliptusa, lawendowy lub rycynowy[8] (również działające silnie przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie i antyseptycznie). Warto wspomnieć o wykazującym się wysoką skutecznością składniku „Instant Killer”, stanowiącym gotową kompozycję, zawierającą m.in. wymienione powyżej składniki. Z pewnością niezbędne będzie jeszcze dokładniejsze dbanie o higienę, jak również bardzo częste pranie ubrań w wysokich temperaturach oraz odkażanie wszystkich powierzchni i materiałów mających kontakt z zainfekowanymi paznokciami.

Grzybica paznokci to trudne do pełnego wyleczenia schorzenie. Dlatego tak ważna jest konsekwencja w działaniu oraz profilaktyka i niedopuszczenie do rozwinięcia się infekcji w płytce paznokcia.

Redakcja

[1] http://www.monz.pl/Klinika-zakazen-grzybiczych-skory-i-jej-nprzydatkow-w-praktyce-lekarza-rodzinnego,73264,0,1.html

[2] https://podyplomie.pl/dermatologia/17410,grzybica-paznokci-terapia-musi-byc-konsekwentna

[3] https://old.pum.edu.pl/__data/assets/file/0003/34266/56-01-08.pdf

[4] https://vita.csc.pl/2019/09/11/leczenie-grzybicy-paznokci/

[5] http://www.phie.pl/pdf/phe-2009/phe-2009-1-018.pdf

[6] https://link.springer.com/article/10.1007/s40257-019-00448-4

[7] http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/11/ke2019.5-4.pdf

[8] https://link.springer.com/article/10.1007/s11046-015-9957-3