Choć układ trawienny kojarzy się większości nas wyłącznie z żołądkiem, dwunastnicą i jelitami, to prawidłowe jego funkcjonowanie uzależnione jest od pracy wielu organów.

W istocie trawienie to bardzo skomplikowany proces, rozłożony na wiele etapów. Co zrobić, jeśli twoje trawienie nie przebiega idealnie? Czy można jakoś wspomóc działanie organizmu w tym zakresie?

Najważniejsze organy i ich rola w trawieniu

Trawienie zaczyna się już w jamie ustnej. To właśnie tutaj enzym o nazwie amylaza ślinowa rozpoczyna rozkład węglowodanów złożonych – m.in. skrobi, co znacznie ułatwia trawienie w kolejnych elementach układu – począwszy od żołądka. W tym miejscu odbywa w największym stopniu trawienie białek i tłuszczów, co zachodzi m.in. na skutek mieszania wstępnie strawionego pokarmu z tzw. sokami trawiennymi, wytwarzanymi przez gruczoły w błonie śluzowej żołądka. To również tu na skutek działania kwasu solnego zachodzi wyjaławianie pokarmu, dzięki któremu do wnętrza organizmu nie przedostają się chorobotwórcze bakterie, grzyby i inne patogeny.

Dalsza część procesu trawienia zachodzi w jelitach, które również są najdłuższym elementem układu trawiennego. W jelicie cienkim następuje tzw. trawienie zasadnicze i wchłanianie pożywienia do krwi i limfy. Zasadowy sok trzustkowy najpierw neutralizuje kwasy żołądkowe, a następnie pod jego wpływem następuje rozkład składników pokarmowych (bierze w tym udział m.in. amylaza, lipaza czy trypsyna). W dwunastnicy (pierwszym odcinku jelita cienkiego) następuje także emulgacja tłuszczów, co ułatwia ich późniejsze trawienie. Pozostałe resztki przechodzą do jelita grubego, w którym absorbowane są niektóre witaminy i formowany jest kał. 

Ważną rolę w trawieniu ma także wątroba i trzustka – obie odpowiedzialne są za produkcję niezbędnych enzymów – w wątrobie produkowana jest m.in. żółć (odpowiedzialna za trawienie tłuszczów), a węglowodany przekształcane są w glukozę, a przy nadmiarze w glikogen i tłuszcze. Trzustka wytwarza tzw. sok trzustkowy, który bierze czynny udział w trawieniu węglowodanów, białek i tłuszczów, a także np. insulinę, biorącą udział w wykorzystaniu znajdującej się we krwi glukozy.

Naturalne substancje wspierające trawienie 

W wielu przypadkach zaburzenia w układzie trawiennym mają charakter tymczasowy i wówczas można zaznać ulgi i wspomóc organizm wykorzystując naturalne składniki roślinne. Wśród nich warto wymienić m.in.:

• Kwiat rumianku – od wieków tradycyjnie stosowany na problemy trawienne rumianek wykazuje się pozytywnym działaniem, zwłaszcza przy wzdęciach i „odbijaniu”. Działa delikatnie rozluźniająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, co ułatwia perystaltykę jelit. Szczególną ulgę przynosi po obfitych posiłkach, ponieważ wspiera trawienie nawet ciężkostrawnych dań.. [1]
• Koper włoski – kojarzący się głównie z szeroko stosowaną w kuchni przyprawą, jest skutecznym i cenionym naturalnym wspomagaczem układu pokarmowego. Szczególnie cenny jest jego owoc, który wspiera wydzielanie soku żołądkowego, pomaga w rozluźnieniu mięśni gładkich i zapewnieniu prawidłowej perystaltyki jelit. Pomaga również radzić sobie ze wzdęciami i pobudza żołądek do intensywniejszej pracy. [2]
• Ostropest plamisty – historia tej rośliny sięga już starożytności. Wykorzystywana jest z powodzeniem do wzmacniania wątroby i przywracania jej prawidłowego funkcjonowania [3], a także przywracania drożności dróg żółciowych. Działa również ochronnie na przewód pokarmowy i wspomaga produkcję soków żołądkowych.
• Liść karczocha – stosowany od niepamiętnych czasów jako naturalny wspomagacz w razie niestrawności i problemów z wątrobą. Zawarte w niej substancje (m.in. cynaryna) mają bardzo dobry wpływ na funkcjonowanie dróg żółciowych, wątroby [4] i na metabolizm ogólnie. Stymuluje produkcję żółci, co usprawnia procesy trawienne – zwłaszcza po tłustych i ciężkostrawnych posiłkach, a także zwiększa produkcję soków trawiennych w żołądku.
• Czarna rzepa – to niepozorne warzywo wspiera produkcję żółciopędnie, pomaga osobom zmagającym się z kamieniami w woreczku żółciowym, działa odkażająco na cały przewód pokarmowy i poprawia wydzielanie soków trawiennych. [5]
• Mięta pieprzowa – liście i olejek z tej rośliny, zawierający bogactwo naturalnych składników, już od wieków są cenione w naturalnej medycynie. Działają m.in. rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dzięki czemu wspierają prawidłową perystaltykę jelit. Mięta pieprzowa wspiera wydzielanie żółci, poprzez rozkurczowe działanie na pęcherzyk żółciowy. Ponadto stymuluje organizm do produkcji większej ilości soku żołądkowego i rozluźnia mięśnie zwieraczy w przewodzie pokarmowym, co pozwala na uniknięcie wzdęć i pozwala na łatwiejsze przemieszczanie się spożytemu pokarmowi. [6]
• Dziurawiec – to bardzo pospolita w Polsce roślina, od stuleci stosowana w celach medycznych, m.in. jako remedium na bóle brzucha. Dzieje się tak za sprawą rozluźniającego wpływu na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, wspieranie produkcji żółci. Przywraca równowagę narządów produkujących niezbędne enzymy, m.in. trzustki. Z tego względu jest składnikiem wielu tradycyjnych kropli żołądkowych.. [7]
• Lebiodka – szerzej znana pod potoczną nazwą oregano, jest składnikiem wielu tradycyjnych mieszanin mających na celu przywrócenie prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Zawarte w niej olejki mają działanie żółciopędne., dzięki czemu stosuje się je do przyprawiania ciężkostrawnych dań (np. pizzy), by pozbyć się uczucia ciężkości po posiłku.. [8]
• Tymianek – ta popularna przyprawa ma również zastosowanie zdrowotne. Pomaga np. przy biegunkach, ale i zaparciach oraz niestrawnościach. Wspiera organizm w i przyspiesza powrót do równowagi. [9]
• Owoc tarniny – tym bardzo kwaśnym owocom już od dawna przypisywane są prozdrowotne właściwości. Surowcami zielarskim są owoce, kwiaty i kora. Główne zastosowanie wyciągów z tarniny ma związek ze wspieraniem układu pokarmowego w działaniu, a lekkie działanie przeczyszczające pomaga podczas zmagań z zaparciami i wzdęciami. [10]

Wrogowie dobrego trawienia

Wymienione wyżej substancje wspierają prawidłową pracę układu trawiennego, ale warto wiedzieć, że nasze nawyki żywieniowe także mają długofalowe oddziaływanie na jego funkcjonowanie. Dotyczy to m.in. sposobu, w jaki przyrządzamy jedzenie – smażenie powoduje zachodzenie licznych niekorzystnych dla zdrowia reakcji chemicznych, które negatywnie oddziałują na komórki żołądka i jelit, a także zwiększa zawartość tłuszczu, co jest wyzwaniem dla wątroby i trzustki. Palenie papierosów, brak ruchu, przewlekły stres i niedostateczna podaż błonnika również bardzo negatywnie odbijają się na funkcjonowaniu układu trawiennego. [11]

Troska o układ trawienny jest ważna!

Zarówno badania, jak i doświadczenia wielu osób potwierdzają, że zmiany nawyków połączone z odpowiednim wsparciem naturalnych preparatów, potrafią przynieść wyraźną ulgę i poprawić funkcjonowanie układu pokarmowego, zanim konieczne będą poważne środki i leczenie farmakologiczne.

Redakcja

[1] http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2014/11/pf_2014_090-093.pdf

[2] https://rozanski.li/1206/owoc-kopru-fructus-foeniculi-i-olejek-koperkowy-oleum-foeniculi-w-medycynie/

[3] https://czasopisma.up.lublin.pl/index.php/ah/article/view/122/105

[4] https://rozanski.li/396/karczoch-artichoke-cynara-scolymus-l-nowe-spojrzenie-na-skladniki-i-aktywnosc/

[5] https://rozanski.li/401/czarna-rzepa-raphanus-stivus-niger-i-raphacholin/

[6] https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.agro-ebad3157-e48f-4825-ab41-6a7342d8fc1f

[7] https://www.researchgate.net/profile/Aleksandra_Kolota/publication/323636119_The_possibilities_of_silymarin_extract_use_in_alcoholic_liver_disease_-_a_literature_review/links/5c823ad7458515831f8f5ac5/The-possibilities-of-silymarin-extract-use-in-alcoholic-liver-disease-a-literature-review.pdf

[8] https://dbc.wroc.pl/Content/57994/PDF/Orkusz_Znaczenie_Przypraw_w_Zywieniu_Czlowieka_2017.pdf

[9] https://rozanski.li/814/tymianek-thymus-w-praktycznej-fitoterapii/

[10] https://rozanski.li/31/kwiat-tarniny-niedlugo-zakwitnie/

[11] http://www.pzp.umed.wroc.pl/pdf/2014/4/3/227.pdf