Zdrovit - Czy nawilżenie oczu może wpływać na ostrość widzenia?

Czy nawilżenie oczu może wpływać na ostrość widzenia?

17.10.2024
Zdrovit

Niedostateczne nawilżenie oczu kojarzymy przede wszystkim z odczuciem dyskomfortu. Jednak stan ten w połączeniu z przemęczeniem narządu wzroku może też w pewnym stopniu wpływać na ostrość widzenia. Dlaczego tak się dzieje?

Do czego są nam potrzebne łzy?

Gałkę oczną pokrywa film łzowy. Jego zadaniem jest m.in. ochrona oczu przed szkodliwym wpływem środowiska zewnętrznego – ale to tylko jedna z jego funkcji. Warstwa łez nawilża też i odżywia rogówkę, a także uczestniczy w załamywaniu światła, co jest istotne dla naszego widzenia.

Łzy posiadają właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne oraz zapewniają zachowanie gładkiej powierzchni refrakcyjnej rogówki, oczyszczając ją ze szkodliwych substancji[1]. Powierzchnia refrakcyjna to zewnętrzna warstwa rogówki, która pełni kluczową rolę w procesie załamywania światła (czyli właśnie refrakcji) wpadającego do oka. Jeśli oko jest suche lub zabrudzone, powierzchnia rogówki nie jest idealnie gładka. Może to kolei pogarszać załamywanie światła i wpływać negatywnie na ostrość widzenia.

Film łzowy składa się z trzech warstw: lipidowej, wodnistej oraz śluzowej. W procesie wytwarzania łez uczestniczą gruczoł łzowy i dodatkowe gruczoły łzowe Krauzego oraz gruczoły Wolfringa[2]. Stałe uzupełnianie filmu łzowego określane jako wydzielanie podstawowe łez odbywa się w trybie ciągłym, a średnia ilość wydzielanych w ten sposób łez wynosi u dorosłego człowieka ok. 1,2 ml/min[3]. Wydzielany przez gruczoł łzowy tzw. płyn podstawowy jest bogaty w białko, składniki mineralne i enzymy. Łzy są też produkowane w trybie wydzielania odruchowego, np. pod wpływem ciała obcego w oku, co skutkuje bardzo szybkim pojawieniem się dużej ilości wodnistej wydzieliny[4], która ma trochę inny, uboższy skład niż łzy podstawowe, ponieważ jej funkcją jest jak najszybsze spłukanie zanieczyszczeń i złagodzenie podrażnień.

Z niedostatecznym nawilżeniem oka mamy do czynienia, gdy gruczoły wydzielają zbyt mało łez lub gdy oko jest narażone na szybsze odparowywanie warstwy ochronnej. Dzieje się tak np. gdy przebywamy w pomieszczeniach o niskiej wilgotności powietrza lub zbyt długo wpatrujemy się w ekrany komputerów. W tym drugim przypadku nawet o połowę może zmniejszać się częstotliwość mrugania powiekami, które jest kluczowe w procesie rozprowadzania filmu łzowego po powierzchni oka. Pojawia się wtedy dyskomfort – oczy szczypią, możemy mieć też odczucie „piasku pod powiekami”. Na samych nieprzyjemnych odczuciach jednak się nie kończy, ponieważ pogarsza się też często jakość naszego widzenia.

Pogorszenie ostrości widzenia przy niedostatecznym nawilżeniu oka

Brak gładkiej i równomiernej powłoki, którą na powierzchni rogówki tworzy film łzowy, może powodować pogorszoną ostrość widzenia, dostrzegalną subiektywnie, jak i w toku badań okulistycznych[5]. Film łzowy i powierzchnia rogówki odpowiadają aż za 80% mocy refrakcyjnej oka (zdolności do załamywania światła), co ma kluczowe znaczenie dla o ostrości naszego widzenia[6]. Dzięki odpowiedniemu nawilżeniu rogówki światło może przechodzić przez jej powierzchnię bez zakłóceń, co pozwala uzyskać nam obraz o dobrej wyrazistości. Oprócz prawidłowego wydzielania łez, dla jakości naszego widzenia konieczne jest tez równomiernie rozprowadzenie filmu łzowego po powierzchni rogówki, co jest możliwe dzięki mruganiu powiekami. Odruch mrugania pomaga zarówno utrzymać odpowiednią grubość[7] warstwy łez jak i zapewnić jej ciągłość, chroniąc oczy przed uszkodzeniami.

Jeśli z powodu suchości oczu pojawiają się nieregularności na powierzchni rogówki może to skutkować także powstawaniem mikroaberracji – czyli drobnych, punktowych nieprawidłowości w załamywaniu się światła na powierzchni warstwy rogowej. Zmniejsza to ostrość widzenia, pogarsza postrzeganie kontrastu i wywołuje takie zjawiska jak rozmycie, efekt halo[8] (aureole lub poświata wokół jednych obiektów w ciemnościach) lub podwójne widzenie. Wielu z nas doświadczyło zapewne tego typu problemów po gwałtownym podniesieniu wzroku znad ekranu komputera lub telefonu, zwłaszcza gdy koncentrowaliśmy się na nim długo i przez to rzadko mrugaliśmy powiekami.

Suchość oka a adaptacja do światła

Konsekwencją niestabilności filmu łzowego na powierzchni oka mogą być też trudności z adaptacją wzroku do warunków oświetleniowych. Nie tylko pogarsza to jakość widzenia, ale także wywołuje dyskomfort, a nawet dolegliwości bólowe oczu. Wiele osób zmagających się z tzw. zespołem suchego oka, zauważa nadwrażliwość na światło[9]. Jeśli nie stosujemy odpowiedniego nawilżenia (np. w postaci kropli) i narażamy oczy na wysychanie, przewlekła suchość oczu może m.in. powodować podrażnienie rogówki, a nawet jej mikrouszkodzenia. To z kolei często prowadzi do nadwrażliwości receptorów w rogówce na światło.

Niestabilny film łzowy lub nierówności na powierzchni rogówki mogą powodować rozmycie obrazu, szczególnie na krawędziach, ponieważ światło nie jest prawidłowo załamywane. Te zniekształcenia stają się bardziej uciążliwe przy zmianach oświetlenia, na przykład podczas zmiany jasności otoczenia, co może powodować trudności z szybkim dostosowaniem wzroku. Dzieje się tak np. podczas nocnej jazdy samochodem, gdy w polu widzenia pojawiają się oślepiające światła reflektorów innych aut. Suche oko wolniej się adaptuje i dłużej możemy odczuwać dyskomfort i widzieć nieostro. Osoby, które mają problem z zespołem suchego oka mogą też słabiej dostrzegać kontrast[10].

Jak przeciwdziałać wysuszeniu rogówki oka?

Aby zmniejszyć ryzyko wysuszenia oczu i towarzyszącego mu pogorszenia ostrości widzenia powinniśmy wdrożyć jednocześnie odpowiednią higienę wzroku oraz nawilżanie powierzchni oka.

Jeśli chodzi o higienę wzroku to warto zadbać o przerwy w korzystaniu z wszelkich ekranów – dotyczy to laptopów, telewizorów i smartfonów. Intensywne korzystanie z urządzeń z ekranem zmniejsza częstotliwość mrugania powiek. A to z kolei pogarsza nawilżenie oraz równomierność rozprowadzenia filmu łzowego po oku.

Aby uniknąć problemów ze zmęczeniem oczu, zadbajmy o higienę pracy. Oderwijmy co jakiś czas wzrok od ekranu i skierujmy go za okno. Nasz aparat wzroku rozluźnia się i relaksuje przy patrzeniu w dal. W tym czasie możemy wykonać kilka prostych ćwiczeń, jak mruganie czy poruszanie gałkami ocznymi pod przymkniętymi powiekami. Ćwiczenia mogą podnieść stopień nawilżenia naszych oczu. Unikajmy także miejsc, w których występują czynniki drażniące lub wysuszające powierzchnie oka: dym, kurz, wiatr czy suche powietrze.

Jakie substancje pomagają efektywnie nawilżać oczy?

Jeśli jesteśmy narażeni na utratę odpowiedniego nawilżenia oczu ze względu na specyfikę pracy, wiek[11] czy przyjmowane leki, możemy sobie pomóc stosując krople. Składnikiem dobrych kropli do oczu często jest kwas hialuronowy w postaci hialuronianu sodu. Kwas hialuronowy występuje naturalnie w filmie łzowym, zewnętrznej rogówce i ciele szklistym oka – a zatem jego zastosowanie w kroplach wiąże się z minimalizacją ryzyka reakcji alergicznych. Kwas ten przyciąga cząsteczki wody, zagęszczając i stabilizując film łzowy[12]. Jedna cząsteczka kwasu hialuronowego może wiązać nawet 1000 razy więcej wody niż wynosi jej własna masa. Ma to ogromne znaczenie w przypadku nawilżania oczu, ponieważ worek spojówkowy (przestrzeń między powieką a powierzchnią oka) może pomieścić tylko około 10-20 mikrolitrów płynu, co jest zbliżone do objętości kropli płynu. Dzięki unikalnym właściwościom kwasu hialuronowego jedna kropla zawierającej go substancji pozwala związać dużą ilość wody. Nie tylko nawilża oko, ale także zapobiega szybkiemu odparowywaniu łez. Kwas hialuronowy jest substancją wiskoelastyczną, co oznacza, że łączy lepkość cieczy i sprężystość ciała stałego. Dzięki temu krople z hialuronianem sodu dobrze przylegają do powierzchni rogówki i spojówek oraz są w stanie równomiernie pokryć powierzchnię oka. Tworzą stabilny film łzowy, który nie zaburza ostrości widzenia.

Na rynku znajdziemy też środki łagodzące suchość oka, które zawierają ziele świetlika (zmniejsza podrażnienia) oraz ektoinę (stabilizuje film łzowy i łagodzi stany zapalne spojówek).

Stosując krople do oczu nie zapominajmy jednocześnie o zadbaniu o przyjazne dla oczu nawyki w pracy i życiu codziennym. Dzięki temu mamy większe szanse na zapobiegnięcie nieodpowiedniemu nawilżeniu gałki ocznej, którego konsekwencją jest m.in. pogorszenie jakości widzenia.

Redakcja

krople do oczu kwas hialuronowy nawilżenie oczy pielęgnacja suchość oka zdrowie zmęczone oczy

Poprzedni artykuł Następny artykuł