Grzybica paznokci to jedno z najczęstszych schorzeń stóp. Czy jest zaraźliwa i czy można ją skutecznie zwalczyć?

Grzybica paznokci jest bardzo rozpowszechnioną przypadłością, stanowi ok. 50% wszystkich chorób paznokci u ludzi [1]. Najczęściej atakuje paznokcie u stóp, a całkowita częstotliwość występowania tego schorzenia na świecie szacowana jest na 2 do 8% populacji choć są również badania wskazujące ponad 10% [2]. Mamy więc do czynienia z dość powszechnym problemem, nie tylko natury estetycznej. Dlaczego zarażamy się grzybicą? Jakie zmiany może spowodować? I co zrobić, jeśli zmagasz się z tym problemem?

Skąd się bierze grzybica paznokci?

Za pojawiającą się na paznokciach grzybicę odpowiedzialne są głównie trzy gatunki grzybów – dermatofity, grzyby pleśniowe i grzyby drożdżopodobne. W Polsce i innych obszarach o podobnym do naszego klimacie, najczęściej występują dermatofity (Trichophyton, Microsporum i Epidermophyton). Wśród nich najczęściej stwierdzany w Europie jest Trichophyton rubrum, odpowiedzialny za nawet 45% wszystkich infekcji. Wśród grzybów drożdżopodobnych najczęściej występuje Candida albicans, ale również Candida tropicalis i Candida parapsilosis – ta ostatnie grupa grzybów częściej kolonizuje paznokcie u rąk.

Grzybicą zarazić się jest dość łatwo – szczególnie w miejscach, w których przebywa wiele osób i korzysta ze wspólnych pomieszczeń sanitarnych, np. na basenach czy obiektach sportowych. Często grzybica paznokci pojawia się po niedoleczonej grzybicy stóp, ponieważ oba te schorzenia może powodować ten sam rodzaj grzyba.

Grzybica stóp i paznokci jest bardzo zaraźliwa – zarazić się nią można nawet na skutek krótkiego kontaktu z patogenami, w tym m.in. w gabinetach pedicure, czy wymienionych wcześniej szatniach i basenach. Problem może się też pojawić jeśli założymy buty, które nosiła osoba cierpiąca na grzybicę. Szczególnie łatwo zarazić się od domownika, korzystając z tej samej wanny, kabiny prysznicowej czy śpiąc w jednym łóżku. Z tego względu ważne jest podjęcie jak najwcześniejszego leczenia, zanim dojdzie do infekcji u innych członków rodziny. Nie powinno się wówczas dzielić ręczników, obuwia, skarpet, trzeba także unikać chodzenia boso po mieszkaniu, a armatura łazienkowa powinna być odkażana po każdym użyciu.

Na grzybicę paznokci szczególnie narażone są osoby o obniżonej odporności, zmagające się z alergiami, otyłe, chore na cukrzycę, długotrwale zażywające antybiotyki, cierpiące na zaburzenia hormonalne, przyjmujące sterydy czy w trakcie chemioterapii. Narażeni na grzybice są również sportowcy i osoby wykonujące prace wymagające długotrwałego noszenia szczelnego obuwia (np. gumowców).

Skutki infekcji grzybami

W zależności od gatunku grzyba, który zaatakował paznokieć oraz stopnia zaawansowania grzybicy na powierzchni płytki paznokciowej (ale nie tylko) zachodzą różne zmiany. Najczęściej najpierw są to przebarwienia, ale z czasem dochodzi do zniekształcenia i łamliwości płytki oraz zrogowacenia łożyska paznokciowego[3]. Dlatego tak ważne jest jak najszybsze podjęcie odpowiednich działań, zanim dojdzie np. do całkowitej dystroficznej onychomikozy – czyli zupełnego zniszczenia płytki paznokciowej. Najczęściej występujące zmiany to:

• Onychomikoza podpaznokciowa dalsza – ma miejsce, kiedy grzyby wnikają do płytki od strony wolnego brzegu paznokcia. Zmianie ulega jego kolor – staje się żółto-brązowy, dochodzi do rogowacenia podpaznokciowego, a sam paznokieć staje się kruchy i łamliwy. Może dojść do zapalenia wałków paznokciowych,
• Proksymalna onychomikoza podpaznokciowa – przejawia się w postaci białej plamy w części płytki bliższej wału paznokciowego (czyli blisko miejsca, gdzie wycinamy lub odsuwamy często „skórki” przy paznokciach rąk. Z czasem schorzenie może się rozwinąć do postaci, której towarzyszy również rogowacenie łożyska i wykruszanie się części płytki paznokcia.
• Onychomikoza powierzchniowa – widoczne są wówczas białawe, powierzchniowe plamki o różnej wielkości, choć zdarzają się również koloru czarnego. Zaatakowana jest płytka paznokciowa, głównie w swojej wierzchniej warstwie, grzyb nie wnika do jej głębszych warstw.
• Onychomikoza wewnątrzpłytkowa – w odróżnieniu od onychomikozy podpaznokciowej dalszej nie dochodzi do zainfekowania łożyska, a jedynie płytki podpaznokciowej. Staje się wówczas ona nierówna i łuszczy się w charakterystyczny sposób.
• Onychomikoza całkowita dystroficzna – zainfekowany jest wówczas cały paznokieć. Następuje mocne rogowacenie, płytka paznokciowa jest mocno zniszczona, matowa, a jej kolor zmienia się na brązowo-żółto-białawy.

Grzybica paznokci – pomocne substancje

Obecnie istnieje wiele środków, które mogą pomóc osobie borykającej się z grzybicą paznokci. Wśród składników wyrobów medycznych, pozwalających walczyć z grzybicą paznokci, do najskuteczniejszych należą:

1. a) mocznik – jest ważnym składnikiem wielu preparatów przeciwgrzybiczych. Jego działanie polega m.in. na rozmiękczaniu keratyny zakażonego paznokcia, dzięki czemu łatwiej usunąć zmienione warstwy. Ułatwia także innym aktywnym substancjom przeciwgrzybiczym wniknięcie do wnętrza płytki[4].
2. b) kwas mlekowy– jego zakwaszające działanie uniemożliwia prawidłowy rozwój i namnażanie grzybów. Przywrócenie naturalnej kwasowości, wraz z likwidacją zarodników pozwala na trwałe uniknięcie nawrotów infekcji grzybiczych[5].
3. c) ekstrakt z drzewa herbacianego – od dawna wykorzystywany do leczenia grzybicy paznokci. Działa skutecznie dzięki antyseptycznym i antygrzybiczym właściwościom[6]. Jego skuteczność porównywalna jest do niektórych mocnych środków stosowanych na receptę, ma bardzo szerokie spektrum działania.
4. d) olejek z liści eukaliptusa, lawendowy i rycynowy – to kolejne olejki o działaniu przeciwgrzybiczym, oddziałujące hamująco na ich rozwój i namnażanie. Olejek z liści eukaliptusa zapobiega ponownym zakażeniom grzybami[7]. Olejek lawendowy[8] działa przeciwzapalnie i antyseptycznie, co dodatkowo przyspiesza gojenie się spowodowanych grzybicą zakażeń, ma także lekkie działanie przeciwgrzybicze[9]. Olejek rycynowy stosuje się w preparatach na grzybicę z uwagi na dobre nawilżanie skóry i paznokci i ochronę przez przesuszaniem, co jest ważne podczas zapobiegania ponownym infekcjom[10].

Instant Killer – to formuła łącząca kilka z wymienionych powyżej składników: mocznik, kwas mlekowy i ekstrakt z drzewa herbacianego. Połączenie tych substancji daje mieszankę o wyjątkowej skuteczności w walce z grzybicą paznokci[11] – powstrzymuje aktywność grzybów oraz poprawia wygląd paznokci. Dlatego warto szukać wyrobów medycznych, posiadających w składzie Instant Killer.

Walka z grzybicą paznokci wymaga cierpliwości i konsekwencji

Choć zwalczenie grzybicy paznokci wymaga cierpliwości. Warto zacząć działać jak najszybciej, zaraz  po zauważeniu pierwszych zmian. Schorzenie pozostawione bez pomocy przysporzyć może nam poważnych problemów, nie tylko estetycznych. Będzie też zagrożeniem dla innych osób w naszym otoczeniu, ponieważ grzybicą paznokci bardzo łatwo się zarazić. Jej pokonanie wymaga cierpliwości stosowania i uważności – wszelkie wyroby medyczne i leki należy stosować precyzyjnie, według wskazań producenta.

Redakcja 

[1] Effendy I, Lecha M, Feuilhade de Chauvin M et al. Epidemiology and clinical classification of onychomycosis. J Eur Acad Dermatol Venereol 2005; 19:8-12

[2] http://www.czytelniamedyczna.pl/1280,grzybica-paznokci.html

[3] https://podyplomie.pl/dermatologia/17410,grzybica-paznokci-terapia-musi-byc-konsekwentna

[4] https://jfootankleres.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13047-019-0332-3

[5] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1439-0507.1989.tb02178.x

[6] https://rozanski.li/2675/oleum-melaleucae-alternifoliae/

[7] https://rozanski.li/1087/lisc-i-olejek-eukaliptusa-folium-et-oleum-eucalypti/

[8] https://rozanski.li/383/oleum-lavandulae-lavender-oil-olejek-lawendowy-w-migrenie/

[9] https://rozanski.li/2392/lawenda-lavandula-wlasciwosci-lecznicze-raz-jeszcze/

[10] https://rozanski.li/1164/olej-rycynowy-olej-z-racznika-oleum-ricini-w-lecznictwie-i-kosmetyce/

[11] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22681227/