Zdrovit - Jak wzmocnić ochronę tkanek oka przed zmętnieniem?

Jak wzmocnić ochronę tkanek oka przed zmętnieniem?

6.05.2025
Zdrovit

Nasze oczy nie mają lekko. Tak jak i inne organy są poddawane działaniu stresu oksydacyjnemu za sprawą wolnych rodników tlenu. A dodatkowym zagrożeniem dla naszego wzroku są warunki zewnętrzne – m.in. kurz, wiatr, suche powietrze, promieniowanie UV i zimno.

Związane z tymi czynnikami uszkodzenia tkanek, kumulujące się z wiekiem, mogą przyczyniać się do pogorszenia funkcjonowania wzroku – m.in. pojawienia się zmętnień soczewki i ciała szklistego. Jak możemy wzmocnić ochronę naszych oczu?

Szczególnie ważne dla zmniejszenia ryzyka mętnienia soczewki i ciała szklistego są:

redukcja stresu oksydacyjnego – czyli ograniczenie szkodliwego wpływu wolnych rodników tlenu na tkanki
utrzymanie ciągłości filmu łzowego, czyli warstwy, która chroni nasze oczy przed uszkodzeniami mechanicznymi i wysuszeniem. Jej kondycja ma także wpływ na ilość wolnych rodników w niektórych częściach oka.

Co wpływa na stres oksydacyjny w tkankach oczu?

Czym jest właściwie stres oksydacyjny, o którym często słyszymy nie tylko w kontekście naszego zdrowia, ale także urody? W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że jest
to efekt zaburzenia równowagi między produkcją wolnych rodników, a zdolnością organizmu do ich neutralizacji. Wolne rodniki powstają praktycznie we wszystkich komórkach naszego ciała, jako produkt uboczny oddychania komórkowego, a także pod wpływem promieniowania UV, zanieczyszczeń lub stanów zapalnych. Nasz organizm ma własne mechanizmy neutralizacji wolnych rodników – m.in. walczy z nimi przy wykorzystaniu tzw. enzymów antyoksydacyjnych. Do ich prawidłowego działania potrzebna jest jednak obecność antyoksydantów – np. witaminy C i E, glutationu, cynku, selenu, miedzi czy koenzymu Q10.
W przypadku oczu, do głównych czynników wpływających na poziom stresu oksydacyjnego możemy zaliczyć:

Promieniowanie UV
Oko jest narażone na działanie promieniowania ultrafioletowego UV-A i UV-B, które może prowadzić do powstawania reaktywnych form tlenu w tkankach. Najbardziej narażone na wpływ promieniowania UV struktury oka to rogówka i spojówka. Promienie docierają też do soczewki i w mniejszym już stopniu do siatkówki. Ciało szkliste, tęczówka i naczyniówka są najmniej narażone na skutki promieniowania UV.
Wysokie zużycie tlenu
Siatkówka oka charakteryzuje się wysokim metabolizmem tlenowym(1), co sprzyja generowaniu dużych ilości wolnych rodników.

Zanieczyszczenia środowiskowe
Negatywny wpływ na zwiększenie poziomu stresu oksydacyjnego, a tym samym na zdrowie naszych oczu może mieć ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza. Pył, dym, smog i duża zawartość metali ciężkich w powietrzu mogą zwiększać poziom stresu oksydacyjnego w organizmie, w tym w tkankach oka. W tym kontekście szczególnie ważna jest dbałość o stan filmu łzowego, który stanowi barierę dla przenikania zanieczyszczeń do oczu.

Jak stres oksydacyjny działa na różne części naszego oka?
Zmniejszenie przezierności soczewki oka to jeden z najczęstszych problemów pogarszających widzenie, zwłaszcza u seniorów. Z wiekiem dochodzi do akumulacji uszkodzeń oksydacyjnych w białkach soczewki(2), co może prowadzić do jej zmętnienia.

Głównym zadaniem soczewki jest skupianie promieni świetlnych na siatkówce, czyli tylnej części oka zawierającej fotoreceptory (pręciki i czopki). Gdy dochodzi do zmętnienia soczewki, przechodzące przez nią światło rozprasza się w różnych kierunkach, tworząc na siatkówce obraz, któremu brak ostrości. Z tego powodu pogarsza się jakość naszego widzenia(3). W zależności od zakresu zmętnienia soczewki rozmyty obraz może pojawiać się w części pola widzenia lub obejmować nawet jego całość.

Ograniczanie działania wolnych rodników na soczewkę może zmniejszać ryzyko i tempo zmętnienia soczewki oka.

Ciało szkliste także może ulegać zmętnieniu. Składa się ono z przezroczystej, galaretowatej substancji i wypełnia przestrzeń między soczewką a siatkówką. Zajmuje aż ok. 80% objętości gałki ocznej.

Organ ten ma kilka ważnych funkcji. Po pierwsze utrzymuje kulisty kształt oka i jego wewnętrzne napięcie, stabilizując siatkówkę, dzięki czemu przylega ona prawidłowo do naczyniówki. Galaretowata struktura ciała szklistego pełni też funkcję „amortyzatora” w oku, który chroni je, gdy chodzimy, biegamy, podskakujemy, a także gdy poruszamy gałką oczną. Światło trafiające do naszego oka, zanim dotrze do siatkówki, przechodzi przez ciało szkliste – stąd prawidłowo przejrzystość tej części oka ma dla nas ogromne znaczenie.

Objawem uszkodzeń w ciele szklistym są różnego rodzaju ciemne kropki, kreseczki i inne kształty w polu widzenia, opisywane często przez doświadczających tego osoby jako „męty”, „pajęczynki” lub „paproszki”. Są one szczególnie widoczne podczas patrzenia w kierunku silnego źródła światła albo gdy oczy są wysuszone i zmęczone.

Skąd biorą się te „paproszki”? Ciało szkliste złożone jest w ok. 99% złożone z wody, ale zawiera też sieć kolagenowych włókien i kwas hialuronowy. Uszkodzone włókna kolagenowe – np. na skutek działania wolnych rodników – mogą się „sklejać” dając niepożądane efekty. Zmętnienia i uszkodzenia mogą też wynikać z agregacji białek lub zagęszczenia albo rozluźnienia włókienek kolagenowych. Struktura ciała szklistego praktycznie nigdy nie jest idealna – nawet w dzieciństwie możemy zauważyć niedoskonałości(4). Jednak z wiekiem liczba uszkodzeń i zmętnień może narastać.

Na ograniczenie ilość uszkodzeń i zmętnienia soczewki oraz ciała szklistego może mieć wpływ zmniejszenie stresu oksydacyjnego. Ale co możemy w tym kierunku zrobić?

Co zwiększa stres oksydacyjny tkanek oka, a co go redukuje?

Na pewno nie będzie niespodzianką to, że palenie tytoniu to jeden z najważniejszych, zależnych od nas czynników, zwiększających stres oksydacyjny. Rzucenie palenia zmniejsza szkodliwe działania wolnych rodników nie tylko w naszych oczach, ale i w całym organizmie.

Mamy także realny wpływ na ograniczenie nadmiernej ekspozycji naszych oczu na promieniowanie UV, które jest także źródłem uszkodzeń oksydacyjnych(5). Warto wyrobić sobie nawyk noszenia okularów przeciwsłonecznych, gdy przebywamy w nasłonecznionych miejscach lub gdy np. jedziemy samochodem pod słońce. Osoby korzystające z solarium obowiązkowo muszą zakładać podczas zabiegu okulary ochronne.

Bardzo ważna dla redukcji stresu oksydacyjnego jest także ochrona oczu przed kurzem, pyłem i smogiem oraz unikanie długotrwałego przebywania w klimatyzowanych pomieszczeniach. Warto dbać o utrzymanie prawidłowego filmu łzowego, w czym pomóc nam mogą np. krople nawilżające do oczu z kwasem hialuronowym.

Na zmniejszenie stresu oksydacyjnego i ograniczenie powstawanie zmętnień soczewki i ciała szklistego oka możemy wpływać zapewniając sobie odpowiednią podaż antyoksydantów. Do diety warto włączyć dużo produktów zawierających witaminy C, E, A oraz karotenoidy, takie jak luteina i zeaksantyna. Pomóc naszym oczom możemy też stosując krople do oczu z substancjami o działaniu antyoksydacyjnym. Do silnych antyoksydantów należy m.in. jodek potasu, który podany w kroplach działa na powierzchni oka, neutralizując wolne rodniki.

Uszkodzenia związane ze stresem oksydacyjnym mogą powodować zmętnienie soczewki i ciała szklistego oka, zakłócając przenikanie światła przez te części oka i pogorszenie widzenia. Aby ograniczyć ryzyko zmętnienia należy ograniczyć czynniki zwiększające poziom wolnych rodników (palenie tytoniu i ekspozycję na promienie UV) oraz zapewnić organizmowi odpowiedni poziom antyoksydantów. Nasze oczy mogą korzystać ze składników dostarczanych z dietą, a także podawanych miejscowo – np. jodku potasu zawartego w kroplach.

Redakcja

jodek potasu krople do oczu kwas hialuronowy nawilżenie oczy zdrowie zmętnienie zmętnienie soczewki

Poprzedni artykuł Następny artykuł